Giảng giải Kinh Mālukyaputta

Mahāsi Sayādaw

Dịch Việt
Dhanapālaka

Đức Phật đặt ra câu hỏi thứ ba cho Tôn giả Mālukyaputta:

“Các hương do mũi nhận thức, Ông không ngửi, trước đây Ông không ngửi, nay Ông không ngửi, và Ông không muốn ngửi; ở đây đối với chúng, Ông có lòng dục, tham hay khát ái không?”

Tôn giả Mālukyaputta trả lời rằng không thể nào có lòng dục, lòng tham hay khát ái nảy sinh đối với những mùi mà người ta chưa bao giờ ngửi, hiện chưa ngửi và trong tương lai không muốn ngửi.

Vì khát ái không thể phát triển từ một đối tượng không xác định, nên thiền sinh không cần phải ghi nhận, quán chiếu nó. Nhưng nếu thiền sinh không ghi nhận mùi và tỷ thức thì niết-bàn vẫn còn xa vời với họ.

Không Chú Tâm Ghi Nhận Mùi Trong Khi Ngửi

Đức Phật hài lòng với câu trả lời của Tôn giả Mālukyaputta, nói rằng: “Lành thay, lành thay” và đọc lên bốn câu kệ:

Ngửi hương, bị thất niệm,
Tác ý đến ái tướng,
Tâm tham đắm cảm thọ,
Vị ấy trú chấp thủ.
Gandhaṁ ghatvā sati muṭṭhā,
Piyaṁ nimittaṁ manasi karoto;
Sārattacitto vedeti,
Tañca ajjhosa tiṭṭhati.

Thiền sinh hiếm khi ngửi được mùi thơm. Hầu hết họ phải ngửi thấy những mùi khó chịu. Vì vậy, không có gì lạ khi họ thích thú với mùi thơm. Đây là sự dính mắc, làm cho thiền sinh không chánh niệm về Pháp.

Vì cảm thọ tăng trưởng,
Nhiều loại, từ tiếng sanh,
Tham dục và hại tâm,
Não hại tâm vị ấy,
Như vậy, khổ tích lũy,
Gọi là xa Niết-bàn.
Tassa vaḍḍhanti vedanā,
anekā gandhasambhavā;
Abhijjhā ca vihesā ca,
cittamassūpahaññati;
Evaṁ ācinato dukkhaṁ,
ārā nibbāna vuccati.

Ở đây, cũng như trước, sự nhấn mạnh việc không chú tâm ghi nhận đối tượng khi hành thiền thì Niết-bàn vẫn còn xa vời với họ.

Đến Gần Niết-Bàn Nhờ Lấy Mùi Hương Làm Đối Tượng Tu Thiền

Vị ấy không tham hương,
Ngửi hương, tự quán niệm,
Tâm không dính cảm thọ,
Không trú trong chấp thủ.
Na so rajjati gandhesu,
gandhaṁ ghatvā paṭissato;
Virattacitto vedeti,
tañca nājjhosa tiṭṭhati.

Ai ngửi thấy các mùi,
Cùng hợp với cảm thọ,
Trừ diệt, không tăng trưởng,
Vị ấy sống chánh niệm,
Như vậy, khổ không tăng,
Ðược gọi gần Niết-bàn.
Yathāssa ghāyato gandhaṁ,
sevato cāpi vedanaṁ;
Khīyati nopacīyati,
evaṁ so caratī sato;
Evaṁ apacinato dukkhaṁ,
santike nibbāna vuccati.

Để diệt trừ được đau khổ, hãy ghi nhận với chánh niệm mỗi khi có một mùi hương xuất hiệ. Bây giờ Sư sẽ chuyển sang vấn đề cảm nhận về vị. Nó sẽ chỉ cho thiền sinh cách thực hành thiền minh sát vipassanā.