Bây giờ chúng ta hãy tìm hiểu bảy quyển Abhidhamma và các chú giải. Abhidhamma là một lĩnh vực rộng lớn. Đức Phật thuyết giảng Abhidhamma cho các vị Trời chứ không phải Nhân Loại. Vào mùa an cư kiết hạ thứ bảy sau khi thành đạo, Đức Phật ngự lên cõi Tam Thập Tam Thiên (cõi trời 33, hay Đạo Lợi Thiên – Tāvatiṃsa) và thuyết giảng tạng Abhidhamma cho các vị Trời ở đó. Thân Mẫu của Đức Bồ Tát mệnh chung sau bảy ngày hạ sanh Ngài đã tái sanh làm vị Chư Thiên (Deva) ở cõi Đâu Xuất Đà Thiên (Tusitā). Chúng tôi tin rằng bà đã tái sanh làm vị thiên nam và đã xuống cõi Đạo Lợi (Tāvatiṃsa) để nghe Đức Phật thuyết giảng tạng Abhidhamma.

Đức Phật đã thuyết giảng Abhidhamma không ngừng nghỉ trong suốt ba tháng. Khi tôi nói ‘không ngừng nghỉ’, nghĩa là thực sự không ngừng nghỉ. Đức Phật là một con người. Ngài cần phải ăn uống … Khi tới giờ khất thực, Ngài hoá ra một vị Phật hoá thân bằng thần lực của mình. Vị Phật hoá thân này sẽ thay Ngài giảng Abhidhamma từ khúc này tới khúc khác trong suốt thời gian Ngài vắng mặt. Sau đó Ngài xuống cõi nhân loại để khất thực. Trong lúc đó vị Phật hoá thân thay Ngài tiếp tục giảng pháp. Khi Đức Phật ngự xuống cõi nhân loại, Tôn giả Sāriputta (Xá Lợi Phất) làm thị giả cho Ngài. Khi Đức Phật gặp Ngài Sāriputta (Xá Lợi Phất), Ngài đã thuyết lại một phần cụ thể của tạng Abhidhamma trong khoảng thời gian đó, từ ngày hôm trước tới ngày hôm sau. Những gì Đức Phật dạy lại cho Ngài Sāriputta (Xá Lợi Phất) giống như một bảng mục lục (bảng tóm tắt). Tuy nhiên khi Ngài Sāriputta (Xá Lợi Phất) nghe những điều tóm tắt này, Ngài có thể hiểu rõ tới từng chi tiết nhỏ nhất. Ngài có tuệ phân tích sắc bén. Ngài đã thông hiểu tất cả những gì Đức Phật dạy trong lúc đó. Khi Ngài Sāriputta (Xá Lợi Phất) trở lại về nơi của mình, Ngài dạy lại Abhidhamma (Vi Diệu Pháp) mà Ngài học từ Đức Phật cho 500 vị tỳ khưu đệ tử của Ngài. Sau khi Đức Phật dành trọn ngày ở cõi nhân loại, Ngài trở lại cõi Đạo Lợi (Tāvatiṃsa) vào buổi tối và tiếp tục thuyết giảng Abhidhamma (Vi Diệu Pháp).

Các vị trời có biết Đức Phật đã rời khỏi cõi Đạo Lợi (Tāvatiṃsa) và vị Phật hoá thân đang thuyết giảng vào lúc đó không? Một số có nhưng một số thì không biết. Những vị nào có đại thần lực thì biết, những vị nào có ít thần lực hơn thì không biết. Bởi vì không có sự khác nhau giữa Đức Phật thật sự và Đức Phật hoá thân về phương diện hào quang, giọng nói, lời nói — tất cả mọi thứ đều giống hệt nhau, đó thực sự là một bản sao hoàn hảo — những vị trời có ít thần lực hơn không thể phân biệt.

Đức Phật thuyết rất nhanh. Nhanh như thế nào? Trong khoảng thời gian một người bình thường nói một từ, Đức Phật có thể nói 128 từ. Đức Phật nói rất nhanh. Thậm chí một bài pháp sau khi dùng bữa có thể bằng với một bộ Nikāya. Bạn hãy tưởng tượng thử Đức Phật thuyết như vậy liên tục trong suốt ba tháng mà không ngừng nghỉ. Vì vậy tạng Abhidhamma (Vi Diệu Pháp) rất lớn. Có ba phiên bản của Abhidhamma (Vi Diệu Pháp) – phiên bản dạy cho chư Thiên rất lớn, phiên bản thứ hai được dạy cho Ngài Sāriputta (Xá Lợi Phất) như một bản mục lục, và bản thứ ba được Ngài Sāriputta (Xá Lợi Phất) dạy cho các đệ tử của Ngài, bản thứ ba này không quá lớn cũng không quá nhỏ. Ngài Sāriputta (Xá Lợi Phất) giảng rộng ra để các vị đệ tử Ngài có thể hiểu được. Ngài chỉ dạy vừa đủ cho họ. Tóm lại có ba phiên bản của Abhidhamma (Vi Diệu Pháp). May mắn thay bản thứ ba không quá lớn không quá nhỏ được trùng tuyên tại Lần Kết Tập Tam Tạng lần thứ nhất. Đó là phiên bản Abhidhamma (Vi Diệu Pháp) mà chúng ta có hiện nay.

Tôi muốn cho bạn thấy những quyển Abhidhamma (Vi Diệu Pháp). Có tất cả 12 quyển. Tôi đã thêm một số trang, tổng cộng có tất cả là 4981 trang. Có bảy quyển Abhidhamma (Vi Diệu Pháp), nhưng theo ấn bản của chúng ta thì có 12 quyển. Bốn ngàn chín trăm tám mươi mốt (4891) trang này bao gồm nhiều dấu ba chấm. Có những chỗ lặp đi lặp lại hay có những chỗ không khó để những người đọc thuộc lòng tự thêm vào được nên được loại bỏ. Nếu chúng ta cho in đầy đủ tất cả mọi thứ, thì dung lượng có thể gấp 10 lần những gì chúng ta có ở đây. Tạng Abhidhamma (Vi Diệu Pháp) rất rộng lớn.