Chuyện Tiền Thân Đức Thế Tôn
Jātaka

Chương Bốn
Catukkanipāta

Phẩm Kẻ Đốt Cốc
Kuṭidūsakavagga

Ja 325 Godharājajātaka

Chuyện này do bậc Ðạo Sư kể khi Ngài trú tại Kỳ-Viên về một Tỷ-kheo xảo quyệt.

Câu chuyện mở đầu đã được kể đầy đủ trước đây. Trong dịp này các Tỷ-kheo đưa ông ra trước bậc Ðạo Sư và thưa:

– Bạch Ngài, Tỷ-kheo này gian xảo.

Bậc Ðạo Sư dạy:

– Không phải chỉ bây giờ, xưa kia cũng thế, ông ta đã xảo quyệt.

Rồi Ngài kể cho họ nghe một chuyện đời xưa.

*

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Ba-la-nại, Bồ-tát sinh ra là một con Tắc kè. Khi lớn lên và trở nên khỏe mạnh, lực lưỡng, ngài trú trong một khu rừng.

Bấy giờ một ẩn sĩ độc ác nọ dựng một túp lều lá trú gần ngài. Bồ-tát trong khi đi đây đó kiếm ăn, trông thấy túp lều lá và tự nghĩ: “Túp lều này hẳn phải là của một nhà tu khổ hạnh”.

Ngài đến chào và hỏi nhà tu rồi quay về chỗ của mình.

Một hôm ẩn sĩ giả mạo kia ăn một món ăn hợp khẩu do người thủ hộ nấu cho, bèn hỏi người ấy thịt gì thế. Khi nghe nói rằng đó là thịt tắc kè, ông trở thành nô lệ cho lòng ham muốn được ăn ngon, đến độ ông tự nghĩ: “Ta sẽ giết con tắc kè vẫn thường đến lều ta và nấu nó theo khẩu vị của ta mà ăn”.

Thế là ông lấy ra một ít bơ, sữa đông, gia vị v.v … Rồi ông dấu kín chiếc gậy bên trong tấm y màu vàng của ông và đến ngồi ngay cửa lều , cố hết sức im lặng chờ Bồ-tát đến.

Khi Bồ-tát trông thấy con người tồi tệ ấy, ngài liền nghĩ: “Kẻ xấu này đã từng ăn thịt đồng loại ta. Ta sẽ thử xem có phải thế không”. Thế rồi ngài đứng dưới gió để đánh hơi kẻ xảo quyệt ấy. Khi biết ông ta đã từng ăn thịt một con tắc kè, ngài không đến gần mà quay lại bỏ đi. Ẩn sĩ giả mạo kia thấy ngài không đến, liền ném gậy vào người. Chiếc gậy không trúng vào thân thể ngài mà chỉ chạm vào chóp đuôi. Ẩn sĩ giả mạo nói:

– Cút đi, ta để hụt mất ngươi.

Bồ-tát bảo:

– Vâng, ông đã trượt mất ta nhưng ông không hụt mất Bốn cảnh khổ đâu.

Rồi ngài chạy chui biến vào trong một bụi kín ở cuối lối đi và thò đầu ra bằng một lỗ khác mà nói với Ẩn sĩ giả mạo bằng hai bài kệ sau:

“Kẻ không có chế ngự,
Ta tưởng bậc Sa-môn,
Hắn đánh ta bằng gậy,
Không phải bậc Sa-môn.”
“Samaṇaṁ taṁ maññamāno,
upagacchimasaññataṁ;
So maṁ daṇḍena pāhāsi,
yathā assamaṇo tathā”.

“Hỡi này kẻ si mê,
Búi tóc, bận y da,
Với ngươi có ích gì?
Ngươi chỉ có bề ngoài,
Bên trong đầy uế nhiễm.”
“Kiṁ te jaṭāhi dummedha,
kiṁ te ajinasāṭiyā;
Abbhantaraṁ te gahanaṁ,
bāhiraṁ parimajjasi”.

Ẩn sĩ giả mạo nghe thế liền đọc bài kệ thứ ba:

“Tắc kè ơi, quay lại,
Ăn cơm gạo Sālī,
Ta có dầu, có muối,
Có cả nhiều hạt tiêu.
“Ehi godha nivattassu,
bhuñja sālīnamodanaṁ;
Telaṁ loṇañca me atthi,
pahūtaṁ mayha pipphali.

Bồ-tát nghe thế liền đọc bài kệ thứ tư:

Điều ấy thật dư thừa,
Ta vào gò mối cao,
Bằng với một trăm người,
Người cứ việc ca ngợi,
Dầu, muối, nhiều hạt tiêu,
Với ta thật vô ích.”
Esa bhiyyo pavekkhāmi,
vammikaṁ sataporisaṁ;
Telaṁ loṇañca kittesi,
ahitaṁ mayha pipphalī”ti.

Godharājajātakaṁ pañcamaṁ.

Ngoài ra, ngài còn dọa:

– Này nhà tu giả mạo kia, thật đáng kinh tởm! Nếu ông còn ở đây, ta sẽ khiến mọi người sống trong vùng ta đi kiếm ăn bắt ông như một kẻ trộm và ông sẽ bị hại. Thế thì hãy lo mau mau cút đi.

Thế là nhà tu giả mạo kia liền bỏ chạy khỏi nơi ấy.

*

Thuyết giảng xong, bậc Ðạo Sư nhận diện Tiền thân:

– Bấy giờ Tỷ-kheo xảo quyệt này là nhà tu giả hiệu kia, còn ta là Tắc Kè Chúa.