Chuyện Tiền Thân Đức Thế Tôn
Jātaka

Chương Bốn
Catukkanipāta

Phẩm Kẻ Đốt Cốc
Kuṭidūsakavagga

Ja 327 Kākavatījātaka

Chuyện này do bậc Ðạo Sư kể khi Ngài trú tại Kỳ Viên về một Tỷ-kheo hối tiếc vì đã thọ giới xuất gia.

Vào dịp này, bậc Ðạo Sư hỏi Tỷ-kheo ấy rằng có thật ông đã buồn chán không và khi ông trả lời:

– Bạch Thế Tôn thật thế.

Bậc Ðạo Sư dạy:

– Không thể canh phòng phụ nữ. Không có cách gìn giữ họ an toàn. Các Hiền Trí ngày xưa đã đặt một phụ nữ ở giữa biển, trong một cung điện gần hồ Simbalī (trên đỉnh núi Tu-di) mà vẫn không thể giữ danh tiết của nàng.

Rồi Ngài kể một chuyện đời xưa.

*

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Ba-la-nại, Bồ-tát sinh ra là thái tử, con của chánh hoàng hậu. Ngài lớn lên và khi vua cha mất, ngài nối ngôi, Kākavatī là chánh hoàng hậu của ngài, xinh đẹp như một tiên nữ. Hình thức cũ của tích truyện này sẽ được kể đầy đủ trong số 536, Tiền thân Kunāla. Sau đây chỉ là phần vắn tắt của chuyện.

Bấy giờ có một vua Garuda (Kim sí điểu: chim thần cánh vàng) giả trang một người đàn ông đến chơi súc sắc với vua Ba-la-nại. Vua chim thần Garuda đâm ra yêu hoàng hậu Kākavatī, nên mang nàng về trú xứ của loài Gadura và sống hạnh phúc với nàng ở nơi ấy. Vua Ba-la-nại mất nàng liền bảo một nhạc công tên là Natakuvera đi tìm nàng. Natakuvera thấy vua chim đang nằm trên đệm cỏ eraka ở một cái hồ nọ. Khi chim thần Garuda sắp rời nơi ấy, chàng liền ngồi giữa đám lông của vương điểu và nhờ cách ấy mà chàng được chở đến trú xứ của loài chim thần Garuda.

Tại đây, chàng được hưởng những đặc ân của hoàng hậu, sau đó chàng lại ngồi trên cánh chim thần kia và trở về nhà. Thế rồi vào lúc vua chim Garuda đến chơi súc sắc với vua Ba-la-nại, chàng nhạc công cầm đàn bước lên chỗ hai người chơi súc sắc, đứng trước vua và chàng đọc bài kệ đầu dưới hình thức một bài ca:

“Hương này từ nơi ấy,
Chỗ người tình cư ngụ,
Kākātī nơi xa,
Tâm tôi vấn vương nàng.”
“Vāti cāyaṁ tato gandho,
yattha me vasatī piyā;
Dūre ito hi kākavatī,
yattha me nirato mano”.

Nghe thế, chim thần Garuda trả lời bằng bài kệ thứ hai:

“Làm sao vượt qua biển,
Vượt sông Kebukā,
Vượt qua được bảy biển,
Trèo cây Simbalī.”
“Kathaṁ samuddamatarī,
kathaṁ atari kepukaṁ;
Kathaṁ satta samuddāni,
kathaṁ simbalimāruhi”.

Natakuvera nghe thế, liền đọc bài kệ thứ ba:

“Nhờ ngài, tôi vượt qua,
Biển, sông Kebukā,
Vượt qua được bảy biển,
Trèo cây Simbalī.”
“Tayā samuddamatariṁ,
tayā atari kepukaṁ;
Tayā satta samuddāni,
tayā simbalimāruhiṁ”.

Vương điểu Garuda đọc bài kệ thứ tư:

“Xấu hổ thân to lớn,
Xấu hổ sự vô thức,
Mang tình nhân đến vợ,
Rồi ta lại mang đi.”
“Dhiratthumaṁ mahākāyaṁ,
dhiratthumaṁ acetanaṁ;
Yattha jāyāyahaṁ jāraṁ,
āvahāmi vahāmi cā”ti.

Kākavatījātakaṁ sattamaṁ.

Thế rồi chim Garuda nọ mang hoàng hậu trả về cho vua Ba-la-nại và không bao giờ trở lại nữa.

*

Bậc Ðạo Sư chấm dứt bài giảng và tuyên thuyết Tứ Ðế. Ở phần kết thúc Tứ Ðế, Tỷ-kheo bất mãn đắc quả Dự Lưu.

Và Bậc Ðạo Sư nhận diện Tiền thân:

– Bấy giờ Tỷ-kheo bất mãn kia là Natakuvera, còn Ta là vua ấy.