Chuyện Tiền Thân Đức Thế Tôn
Jātaka
Chương Sáu
Chakkanipāta
Phẩm Avāriya
Avāriyavagga
Ja 383 Kukkuṭajātaka
Bậc Ðạo Sư kể chuyện này trong lúc trú tại Kỳ Viên về một Tỷ-kheo mơ tưởng đời thế tục, Bậc Ðạo Sư hỏi:
– Tại sao ông mơ tưởng đời thế tục?
– Bạch Thế Tôn, chính vì tham dục, con đã trông thấy một nữ nhân trang sức diễm lệ.
– Này Tỷ-kheo, nữ nhân cũng như mèo cái, thường dối lừa và tán tỉnh để làm hại kẻ nào đã rơi vào uy lực của họ.
Rồi Ngài kể một chuyện quá khứ.
*
Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Ba-la-nại, Bồ-tát được sinh làm Gà trống sống trong rừng với đoàn tùy tùng hàng trăm gà trống khác. Không xa đó có một con mèo cái. Nó đã dùng nhiều mưu kế dụ dỗ nhiều gà trống để ăn thịt ngoại trừ Bồ-tát, song Bồ-tát vẫn không rơi vào mãnh lực của nó. Mèo cái nghĩ thầm: “Con Gà trống này thật tinh khôn, song nó biết đâu là ta cũng tinh khôn và đầy phương tiện tinh xảo. Nếu ta dụ dỗ nịnh hót nó và bảo: “Thiếp muốn làm vợ chàng”, rồi sẽ ăn thịt nó khi nó rơi vào tay ta thì tốt biết bao”.
Mèo cái liền đến dưới gốc cây nơi Gà trống đậu và khẩn cầu Gà bằng giọng lưỡi tán tụng vẻ đẹp của Gà trống, vừa ngâm vần kệ đầu:
“Chim có lông sặc sỡ,
Mồng đỏ, nơi cành cây,
Chàng hãy đáp xuống đây,
Thiếp cũng chàng sánh bước.”
“Sucittapattachadana,
tambacūḷa vihaṅgama;
Oroha dumasākhāya,
mudhā bhariyā bhavāmi te”.
Bồ-tát nghe vậy suy nghĩ: “Nó đã ăn thịt tất cả họ hàng nhà ta, nay nó lại muốn phỉnh nịnh ta để ăn ta luôn. Ta quyết tìm cách tống nó đi”. Vì thế ngài ngâm vần kệ thứ hai:
“Nàng xinh đẹp, bốn chân,
Ta đây chỉ hai chân,
Chim, thú không chung bước,
Hãy tìm chồng xứng đôi.”
“Catuppadī tvaṁ kalyāṇi,
dvipadāhaṁ manorame;
Migī pakkhī asaññuttā,
aññaṁ pariyesa sāmikaṁ”.
Mèo cái liền nghĩ: “Gà trống này tinh khôn khác thường, ta phải quyết dùng mưu này kế nọ dụ nó và ăn thịt nó mới được”. Vì thế nó ngâm vần kệ thứ ba:
“Thiếp làm vợ trinh nguyên,
Lời ngọt ngào, đáng mến,
Hãy vui lòng nhận thiếp,
Ta nữ tỳ của chàng.”
“Komārikā te hessāmi,
Mañjukā piyabhāṇinī;
Vinda maṁ ariyena vedena,
Sāvaya maṁ yadicchasi”.
Sau đó Bồ-tát lại nghĩ: “Tốt nhất là phải mạ lỵ nó và tống cổ nó đi nơi khác”, ngài liền ngâm vần kệ thứ tư:
“Nàng uống máu loài gà,
Cướp giết thật xấu xa,
Nàng muốn ta làm Chồng,
Không vì vui thánh thiện.”
“Kuṇapādini lohitape,
cori kukkuṭapothini;
Na tvaṁ ariyena vedena,
mamaṁ bhattāramicchasi”.
Mèo cái bị tống đi, từ đó không còn dám nhìn mặt Gà được nữa.
*
“Nữ nhân nào khôn lanh,
Thấy nam nhân cao quý,
Dùng lời nói mềm mỏng,
Như mèo cái dụ Gà.
“Evampi caturā nārī,
disvāna sadhanaṁ naraṁ;
Nenti saṇhāhi vācāhi,
biḷārī viya kukkuṭaṁ.
Người nào không nhanh biết,
Nguy nan đã phát sanh,
Bị kẻ thù dẫn dắt,
Sẽ hối tiếc về sau.
Yo ca uppatitaṁ atthaṁ,
na khippamanubujjhati;
Amittavasamanveti,
pacchā ca anutappati.
Thấy chân tướng sự việc,
Nguy nan sẽ đến nhanh,
Người ấy thoát kẻ thù,
Như Gà lánh xa Mèo.”
Yo ca uppatitaṁ atthaṁ,
khippameva nibodhati;
Muccate sattusambādhā,
kukkuṭova biḷāriyā”ti.
Kukkuṭajātakaṁ aṭṭhamaṁ.
Ðây là các vần kệ phát xuất từ Trí tuệ Tối thắng của đức Phật.
*
Khi Pháp thoại chấm dứt bậc Ðạo Sư tuyên thuyết các Sự Thật và nhận diện Tiền thân. Vào lúc kết thúc các Sự Thật, vị Tỷ-kheo thối thất đã được an trú vào Sơ quả (Dự Lưu). Rồi Ngài nhận diện Tiền thân:
– Thuở ấy, Ta chính là Gà trống ấy.