Chuyện Tiền Thân Đức Phật
Jātaka

Chương Ba
Tikanipāta

Phẩm Hồ Nước
Udapānavagga

Ja 280 Puṭadūsakajātaka

Chuyện này do bậc Ðạo Sư kể tại Kỳ Viên về một kẻ phá hư giỏ.

Ở Xá-vệ, một vị quan nọ mời đức Phật và hội chúng đệ tử của Ngài và đưa các vị đến ngồi trong vườn của ông. Khi ông phân phát đồ dùng trong bữa cơm, ông bảo:

– Vị nào muốn đi dạo trong vườn thì xin cứ đi.

Các Tỷ-kheo đi đây đó trong vườn. Bấy giờ, người giữ vườn leo lên một cái cây rậm lá, hái một nắm lá và bảo:

– Cái này để đựng hoa, còn cái này để đựng quả.

Thế rồi ông kết lá thành những cái giỏ và thả xuống gốc cây. Cứ mỗi cái giỏ rơi xuống liền bị ngay đứa con trai nhỏ của ông ta đến phá hư hết. Các Tỷ-kheo kể chuyện này cùng bậc Ðạo Sư. Ngài dạy:

– Này các Tỷ-kheo, đây không phải là lần đầu tiên cậu bé phá hư giỏ, trước kia cậu ấy cũng đã làm như thế.

Rồi Ngài kể một chuyện đời xưa.

*

Ngày xưa khi Brahmadatta là vua xứ Ba-la-nại, Bồ-tát sinh ra trong một gia đình nọ ở Ba-la-nại. Ngài lớn lên và trở thành gia trưởng.

Nhân có việc, ngài đi ngang qua một khu vườn trong đó có một bọn khỉ đang sinh sống. Người giữ vườn đang ném xuống những cái giỏ bằng lá như đã kể trên, và con Khỉ đầu đàn đến phá hư giỏ khi chúng vừa rơi xuống, con Khỉ tưởng rằng xé các giỏ ấy là làm vui lòng chủ. Rồi Ngài đọc bài kệ thứ nhất:

“Chúa đàn khéo làm giỏ,
Ngươi làm hư giỏ này,
Sẽ làm lại giỏ khác”.
“Addhā hi nūna migarājā,
puṭakammassa kovido;
Tathā hi puṭaṁ dūseti,
aññaṁ nūna karissati”.

Nghe thế con Khỉ đọc bài kệ thứ hai:

“Cha, Mẹ tôi không biết,
Làm giỏ như thế nào?
Tập quán chúng tôi vậy,
Chỉ phá giỏ người làm”.
“Na me mātā vā pitā vā,
puṭakammassa kovido;
Kataṁ kataṁ kho dūsema,
evaṁ dhammamidaṁ kulaṁ”.

Và Bồ-tát trả lời bằng bài kệ thứ ba:

“Nếu tập quán ngươi vậy,
Làm sao biết phi pháp,
Dầu đúng pháp, phi pháp,
Ta cũng không muốn nhìn”.
“Yesaṁ vo ediso dhammo,
Adhammo pana kīdiso;
Mā vo dhammaṁ adhammaṁ vā,
Addasāma kudācanan”ti.

Puṭadūsakajātakaṁ dasamaṁ.

Bồ-tát trách rầy như thế rồi ra đi.

*

Khi kể xong Pháp thoại này, bậc Ðạo Sư nhận diện Tiền thân:

– Bấy giờ con Khỉ là cậu bé phá hư các giỏ kia, còn người trí nọ là Ta.