Chuyện Tiền Thân Đức Phật
Jātaka

Chương Ba
Tikanipāta

Phẩm Ngay Chính Giữa
Abbhantaravagga

Ja 286 Sālūkajātaka

Chuyện này được bậc Ðạo Sư kể tại Kỳ Viên, về sự cám dỗ của một cô gái mập.

Các tình tiết sẽ được trình bày trong chuyện Callanārada Kassapa, số 477. Bậc Ðạo Sư hỏi Tỷ-kheo ấy có thật đã yêu không, Tỷ-kheo ấy thưa vâng. Ngài hỏi:

– Yêu ai?

– Yêu cô gái mập.

Bậc Ðạo Sư dạy:

– Này Tỷ-kheo, cô kia chính là mối họa của ông. Xưa kia cũng như bây giờ, ông đã trở thành đồ ăn cho đám đông vì đám cưới cô ấy.

Thế rồi, do yêu cầu của các Tỷ-kheo, Ngài kể một chuyện đời xưa.

*

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì xứ Ba-la-nại, Bồ-tát sinh ra là một con bò đực, tên là Mahālohita, có một con bò em nó là Cullalohita. Cả hai con đều làm việc cho một gia đình kia.

Trong gia đình này có một cô gái dậy thì, được một gia đình kia hỏi xin cưới. Gia đình cô gái có một con heo tên là Sālūka hay Liên căn đang được nuôi mập tròn để làm tiệc trong ngày đám cưới. Con heo thường nằm ngủ trong chuồng.

Một hôm Cullalohita bảo anh:

– Này anh, chúng ta làm việc cho gia đình này, giúp họ sinh sống. Thế mà họ chỉ cho chúng ta ăn cỏ và rơm; trong khi ấy, họ lại cho con heo kia ăn bột gạo với sữa, còn cho nó ngủ trong chuồng. Thử hỏi nó làm gì cho họ chứ?

Mahālohita bảo em:

– Này em, chớ thèm thứ bột gạo pha sữa ấy của con heo. Người ta muốn làm thịt con heo nhân ngày đám cưới của tiểu thư nhà ta đấy. Hãy chờ vài ngày nữa, em sẽ thấy nó bị lôi ra khỏi chuồng, bị giết chết, bị xẻ ra từng miếng và bị khách khứa ăn thịt cho mà coi.

Nói xong, Mahālohita đọc hai bài kệ đầu:

“Này em, chớ mong cầu,
Như Heo Sāluka,
Thức ăn, kẻ sắp chết,
Tri túc hãy ăn rơm,
Sống lâu, thọ mạng dài.
“Mā sālūkassa pihayi,
āturannāni bhuñjati;
Appossukko bhusaṁ khāda,
etaṁ dīghāyulakkhaṇaṁ.

Giờ đây, khách đã đến,
Lúc này, thời thích hợp,
Sẽ thấy Sāluka,
Nằm dài, mồn há bẹp.”
Idāni so idhāgantvā,
atithī yuttasevako;
Atha dakkhasi sālūkaṁ,
sayantaṁ musaluttaraṁ”.

Ít ngày sau, khách dự lễ cưới đến. Sālūka bị giết để làm tiệc. Cả hai con bò thấy số phận heo như vậy, nghĩ rằng rơm rạ của riêng chúng nó vẫn là thứ tốt nhất.

*

Bậc Ðạo Sư với Trí tuệ Toàn hảo, đọc bài kệ tiếp để giải thích sự việc:

Sāluka phanh thây,
Nằm dài, mồm há bẹp,
Đôi Bò đã tỏ tường:
‘Rơm rạ tốt hơn nhiều.’
Vikantaṁ sūkaraṁ disvā,
sayantaṁ musaluttaraṁ;
Jaraggavā vicintesuṁ,
varamhākaṁ bhusāmivāti.

Sālūkajātakaṁ chaṭṭhaṁ.

*

Khi kể xong Pháp thoại này, bậc Ðạo Sư tuyên thuyết Tứ Ðế và ở phần kết thúc về Tứ Ðế, vị Tỷ-kheo kia đắc quả Dự Lưu.

Bậc Ðạo Sư nhận diện Tiền thân:

– Bấy giờ cô gái mập mạp kia vẫn là một trong cả hai chuyện. Tỷ-kheo bị ái nhiễm kia là Sālūka, Ānanda là Cullalohita, còn chính ta là Mahālohita.