Chuyện Tiền Thân Đức Phật
Jātaka
Chương Ba
Tikanipāta
Phẩm Bình Nước
Kumbhavagga
Ja 292 Supattajātaka
Chuyện này được bậc Ðạo Sư kể tại Kỳ Viên về việc Trưởng Lão Xá-lợi-phất dâng tới bà Bimbādevi một bữa cơm trộn bơ tươi và cá hồng.
Các tình tiết câu chuyện cũng giống như ở số 281. Tiền thân Abbhantara đã kể trước đây. Ở đây, vị Tỷ-kheo-ni bị đau bao tử. Tôn giả La-hầu-la đến thuật chuyện với Trưởng lão. Trưởng lão bảo La-hầu-la ngồi ở phòng đợi rồi ngài đến nhà vua, được cúng cơm, cá hồng và bơ tươi. La-hầu-la mang cơm ấy cho vị Tỷ-kheo-ni, mẹ ông. Khi bà dùng xong món ăn ấy thì bệnh dứt ngay. Vua sai người đi dò xem, rồi từ đó luôn luôn bảo đem cúng dường bà món ăn ấy.
Một hôm, các Tỷ-kheo bắt đầu bàn tán trong Pháp đường:
– Này hiền giả, Tướng quân Chánh pháp đã làm thỏa lòng vị Tỷ-kheo-ni ấy với món ăn như thế kia.
Bậc Ðạo Sư bước vào, hỏi các Tỷ-kheo đang bàn tán chuyện gì. Khi được thuật lại, Ngài dạy:
– Này các Tỷ-kheo, đây không phải là lần đầu tiên Xá-Lợi-Phất đã tặng mẹ của La-hầu-la món bà cần; trước kia, vị ấy cũng đã làm như thế.
Rồi Ngài kể một chuyện đời xưa.
*
Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì xứ Ba-la-nại, Bồ-tát sinh ra là một con Quạ, lớn lên trở thành Quạ Chúa, lãnh đạo của tám mươi ngàn con quạ, tên Supatta. Chánh cung hoàng hậu của Quạ Chúa tên là Suphassā; vị Ðại tướng là Sumukho. Quạ Chúa sống với đàn tám mươi ngàn con gần Ba-la-nại.
Một hôm, Quạ Chúa và vợ đi kiếm ăn bay qua bếp của nhà vua. Người đầu bếp của vua vừa làm xong một số đĩa thức ăn gồm đủ các loại cá. Ông chưa đậy các đĩa vì muốn để như thế một lát cho nguội. Chánh cung hoàng hậu ngửi thấy mùi thơm của thức ăn và khao khát được một miếng. Nhưng hôm đó nàng chẳng nói gì.
Thế nhưng đến ngày hôm sau, khi Quạ Chúa đến rủ vợ đi ăn thì nàng bảo:
– Hãy đi một mình! Thiếp đang quá thèm muốn một thứ!
– Thứ gì vậy?
– Thiếp muốn ăn một ít đồ ăn của nhà vua và vì không thể có được nên thiếp sắp chết đây.
Quạ Chúa ngồi xuống và suy nghĩ. Suphassā đến gần vua và hỏi xem vua đang buồn về việc gì. Quạ Chúa kể lại sự việc.
– Ồ, sẽ được ngay mà!
Quạ Tướng quân bảo thế, rồi nói thêm để cả hai được yên tâm:
– Hôm nay các ngài cứ ở đây, thần sẽ đi kiếm đồ ăn về.
Thế rồi, Quạ Tướng quân họp đàn Quạ lại và kể lại mọi việc cho chúng.
– Nào chúng ta hãy đi lấy thứ ấy!
Rồi tất cả cùng bay đến Ba-la-nại. Quạ Tướng quân cắt đặt từng nhóm quạ đậu đó đây gần nhà bếp để trông chừng, còn nó cùng với tám tên giỏi nhất, ngồi trên mái bếp. Trong khi chờ thức ăn của vua được dọn ra, nó ra lệnh cho chúng:
– Khi người kia mang thức ăn đi, ta sẽ làm cho ông ta để rơi các cái đĩa xuống. Một khi đã làm như thế là xem như đời ta tàn rồi. Vậy thì bốn đứa trong bọn phải mổ và ngậm cơm đầy miệng, còn bốn đứa kia ngậm cá rồi bay về dâng cho vua và hoàng hậu của ta ăn; các ngài có hỏi ta đâu thì bảo rằng ta sắp về tới.
Người đầu bếp bấy giờ đã làm xong nhiều thức ăn cao lương móc vào đòn gánh và đem tới phòng của vua. Khi ông băng qua sân, Quạ Tướng ra hiệu cho bọn tùy tùng rồi bay đâm vào ngực ông, tấn công bằng những cái vuốt trương ra, bằng chiếc mỏ nhọn như mũi thương, nó mổ vào chóp mũi và bằng hai bàn chân nó khóa chặt hai hàm của ông ta.
Nhà vua đang đi dạo ở tầng trên, khi nhìn ra cửa sổ lớn trông thấy con quạ đang làm như thế, liền gọi người đầu bếp:
– Này, thả mấy cái đĩa xuống và bắt lấy con quạ!
Người kia liền thả đĩa xuống rồi nắm chặt con quạ.
– Ðến đây! Vua kêu lên.
Thế là các quạ kia tha hồ ăn, rồi mổ lấy phần còn lại như đã được dặn dò và mang đi. Sau đó cả bọn quạ tụ tập lại và ăn phần dư thừa. Tám con quạ giỏi nhất kia mang đồ về cho Quạ Chúa và hoàng hậu. Thế là cơn thèm khát của Suphassā lắng xuống.
Người hầu mang bữa ăn kia đem con quạ đến trình vua.
– Này Quạ! – Vua bảo – Ngươi tỏ ra chẳng kính trọng gì ta! Ngươi đã làm vỡ mũi người hầu của ta! Ngươi đã liều lĩnh ném đi cả cuộc sống của ngươi! Ðiều gì khiến ngươi đã làm như thế?
Quạ trả lời:
– Tâu Ðại vương! Vua của tôi sống gần Ba-la-nại, tôi là chánh tướng quân của ngài. Vợ ngài (tên Suphassā) quá khao khát muốn nếm thử đồ ăn của Ðại vương. Vua của tôi nói cho tôi biết bà ấy đang thèm muốn thứ gì và liền đó tôi quyết hy sinh đời mình. Giờ đây, tôi đã gởi thức ăn về cho hoàng hậu rồi, nguyện ước của tôi đã trọn. Ðó là lý do khiến tôi đã hành động như thế.
Về để giải thích sự việc đó, nó đọc ba bài kệ sau đây:
“Ở thành Ba-la-nại,
Quạ Chúa Supatta,
Có đàn Quạ tùy tùng,
Với tám mươi ngàn con.
“Bārāṇasyaṁ mahārāja,
kākarājā nivāsako;
Asītiyā sahassehi,
supatto parivārito.
Hoàng hậu Suphassā,
Ốm nghén, muốn ăn cá,
Món ăn thật vương giả,
Nấu trong bếp hoàng cung.
Tassa dohaḷinī bhariyā,
Suphassā bhakkhitumicchati;
Rañño mahānase pakkaṁ,
Paccagghaṁ rājabhojanaṁ.
Tôi xứ giả Đức Vua,
Được phái đến nơi này,
Vết thương kia ở mũi,
Tỏ lòng tôn kính Vua”.
Tesāhaṁ pahito dūto,
rañño camhi idhāgato;
Bhattu apacitiṁ kummi,
nāsāyamakaraṁ vaṇan”ti.
Supattajātakaṁ dutiyaṁ.
Nghe thế, vua liền nói:
– Ta đây đã ban danh vọng lớn lao cho lắm người, nhưng không thể khiến họ thân thiết được. Ngay cả việc ban các tặng vật như toàn thể một ngôi làng đi nữa, ta cũng chẳng tìm thấy một kẻ dám hy sinh mạng sống cho ta. Thế mà con vật này, vốn chỉ là một con quạ, lại hy sinh đời mình cho vua của nó. Nó rất cao cả, Suphassā, thiện hảo.
Rất đẹp lòng vì các tình nết tốt của Quạ, vua tặng nó một cái lọng trắng để tỏ lòng sùng ái trân trọng. Quạ chỉ lễ bái vua về tặng vật kia, rồi lại ca ngợi đức hạnh của Vua Supatta, vua nó.
Nhà vua cho mời Supatta tới, nghe các lời giáo huấn của Quạ Chúa rồi gửi cho vợ chồng Quạ Chúa thức ăn của chính ngài, còn về phần bọn quạ kia thì mỗi ngày ngài đều sai nấu thực nhiều cơm để cho chúng. Chính ngài đi theo lời giáo huấn của vị Bồ-tát, che chở mọi loài sinh vật và hành thiện. Những lời giáo huấn của Quạ Supatta được ghi nhớ suốt bảy trăm năm.
*
Khi kể xong Pháp thoại này, bậc Ðạo Sư nhận diện Tiền thân:
– Lúc bấy giờ, vua là Ānanda, tướng quạ là Xá-lợi-phất, còn Quạ Chúa Supatta chính là Ta.