Chuyện Tiền Thân Đức Phật
Jātaka
Chương Ba
Tikanipāta
Phẩm Bình Nước
Kumbhavagga
Ja 294 Jambukhādakajātaka
Chuyện này được bậc Ðạo Sư kể tại Trúc-Lâm về Ðề-bà-đạt-đa và Kokālika.
Bấy giờ, khi Ðề-bà-đạt-đa bắt đầu mất vật phẩm cúng dường và thanh danh, Kokālika đi từ nhà này sang nhà khác bảo:
– Trưởng lão Ðề-bà-đạt-đa là dòng dõi Đế Vương, thuộc hoàng tộc Okkāka, là hàng quý tộc đích truyền, đặc tài về mọi kinh điển, sung mãn thần thông, nói năng ngọt ngào, là một luật sư thiện hảo. Hãy cúng dường Trưởng lão, hãy giúp đỡ ngài!
Kokālika ca ngợi về Ðề-bà-đạt-đa bằng những lời như thế. Mặt khác Ðề-bà-đạt-đa lại ca ngợi Kokālika như sau:
– Kokālika vốn thuộc một gia đình Bà-la-môn ở phía Bắc, ông sống đời tu hành, thâm nhập kinh điển, là một luật sư có tài. Hãy cùng dường ông ấy, hãy giúp đỡ ông ấy.
Họ đi khắp nơi, người này ca ngợi người kia như thế để được nhận đồ ăn của từng nhà. Một hôm, các Tỷ-kheo bắt đầu bàn tán chuyện ấy trong Pháp đường:
– Này Hiền hữu, Ðề-bà-đạt-đa và Kokālika đi khắp nơi ca ngợi đức hạnh của nhau trong khi họ chẳng có đức hạnh gì cả, và cứ thế, họ kiếm được lương thực.
Bậc Ðạo Sư bước vào và hỏi các Tỷ-kheo đang ngồi bàn tán việc gì. Nghe họ thuật lại, Ngài dạy:
– Này các Tỷ-kheo, đây không phải lần đầu tiên các người ấy nhận được lương thực bằng cách ca ngợi nhau. Xưa kia, họ cũng đã làm như thế.
Rồi Ngài kể một chuyện đời xưa.
*
Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì xứ Ba-la-nại, Bồ-tát là một Thần cây trong một khu rừng Mận kia. Một con Quạ cái kia đậu trên cành cây của ngài và bắt đầu ăn quả. Một con Chó rừng đến, nhìn lên và theo dõi quạ. Nó tự nghĩ: “Nếu ta nịnh tên này thì có lẽ ta sẽ được ăn vài quả đấy!” Vì thế để nịnh Quạ, nó đọc bài kệ đầu:
“Ai kia giọng ngọt ngào,
Âm thanh lại tròn trịa,
Đứng đầu loài chim hót,
Tựa như chim Khổng Tước,
Đứng đậu cây mận đỏ.”
“Koyaṁ bindussaro vaggu,
saravantānamuttamo;
Accuto jambusākhāya,
moracchāpova kūjati”.
Quạ lấy làm tự mãn, trả lời bằng bài kệ thứ hai:
“Chỉ có kẻ cao sang,
Khen ngợi hàng cao quý,
Vóc dáng bạn như Cọp,
Ta tặng, hãy ăn đi.”
“Kulaputtova jānāti,
kulaputtaṁ pasaṁsituṁ;
Byagghacchāpasarīvaṇṇa,
bhuñja samma dadāmi te”.
Ðọc xong bài kệ, Quạ rung cành cho vài trái rơi xuống. Bấy giờ vị Thần của cây chứng kiến hai con vật đang ăn, sau khi nịnh hót ve vãn nhau như thế, liền đọc bài kệ thứ ba:
“Ta thấy lời dối trá,
Thật quá là rõ ràng,
Quạ ăn đồ ói mửa,
Chó rừng ăn xác chết,
Lại ca ngợi lẫn nhau.”
“Cirassaṁ vata passāmi,
musāvādī samāgate;
Vantādaṁ kuṇapādañca,
aññamaññaṁ pasaṁsake”ti.
Jambukhādakajātakaṁ catutthaṁ.
Ðọc xong bài kệ, vị thần cây liền hóa ra một hình thù hung tợn đuổi cả hai con vật kia đi.
*
Khi kể xong Pháp thoại này, bậc Ðạo Sư nhận diện Tiền thân:
– Bấy giờ, con Chó rừng là Ðề-bà-đạt-đa, con Quạ là Kokālika, còn vị Thần cây kia chính là Ta.