Tương Ưng Bộ 2.23
Saṁyutta Nikāya 2.23
3. Phẩm Các Ngoại Đạo
3. Nānātitthiyavagga
Serī
Serīsutta
Ðứng một bên, Thiên tử Serī nói lên bài kệ với Thế Tôn:
Ekamantaṁ ṭhito kho serī devaputto bhagavantaṁ gāthāya ajjhabhāsi:
Standing to one side, the god Serī addressed the Buddha in verse:
“Cả hai loại Trời, Người,
Ðều ưa thích ăn uống,
Có Dạ-xoa tên nào,
Lại không thích ăn uống?”
“Annamevābhinandanti,
ubhaye devamānusā;
Atha ko nāma so yakkho,
yaṁ annaṁ nābhinandatī”ti.
“Both gods and humans
enjoy their food.
So what’s the name of the spirit
who doesn’t like food?”
(Thế Tôn):
“Ai cho với lòng tin,
Với tâm tư thanh tịnh,
Ðược phần món ăn ấy,
Ðời này và đời sau.
“Ye naṁ dadanti saddhāya,
vippasannena cetasā;
Tameva annaṁ bhajati,
asmiṁ loke paramhi ca.
“Those who give with faith
and a clear and confident heart,
partake of food
in this world and the next.
Vậy hãy ngăn xan tham,
Bố thí, nhiếp cấu uế,
Chúng sanh vẫn hưởng thọ,
Công đức trong đời sau.”
Tasmā vineyya maccheraṁ,
dajjā dānaṁ malābhibhū;
Puññāni paralokasmiṁ,
patiṭṭhā honti pāṇinan”ti.
So you should dispel stinginess,
overcoming that stain, and give a gift.
The good deeds of sentient beings
support them in the next world.”
“Thật là hy hữu, bạch Thế Tôn! Thật là kỳ diệu, bạch Thế Tôn! Thế Tôn đã nói điều khéo nói như vậy:
“Acchariyaṁ, bhante, abbhutaṁ, bhante. Yāvasubhāsitamidaṁ, bhante, bhagavatā:
“It’s incredible, sir, it’s amazing, how well said this was by Master Gotama.”
“Ai cho với lòng tin,
Với tâm tư thanh tịnh,
Ðược phần món ăn ấy,
Ðời này và đời sau.
“Ye naṁ dadanti saddhāya,
vippasannena cetasā;
Tameva annaṁ bhajati,
asmiṁ loke paramhi ca.
“Those who give with faith
and a clear and confident heart,
partake of food
in this world and the next.
Vậy hãy ngăn xan tham,
Bố thí, nhiếp cấu uế,
Chúng sanh vẫn hưởng thọ,
Công đức trong đời sau.”
Tasmā vineyya maccheraṁ,
dajjā dānaṁ malābhibhū;
Puññāni paralokasmiṁ,
patiṭṭhā honti pāṇinan”ti.
So you should dispel stinginess,
overcoming that stain, and give a gift.
The good deeds of sentient beings
support them in the next world.”
Bạch Thế Tôn, thuở xưa con là vị vua tên Serī ưa bố thí, là bậc thí chủ tán thán bố thí. Bạch Thế Tôn, tại bốn cửa thành, bố thí được phân phát nhân danh con, cho những ai đến xin, cho các vị Bà-la-môn và Sa-môn, cho các người nghèo đói và tàn phế, cho các nhà lữ hành và hành khất.
Bhūtapubbāhaṁ, bhante, sirī nāma rājā ahosiṁ dāyako dānapati dānassa vaṇṇavādī. Tassa mayhaṁ, bhante, catūsu dvāresu dānaṁ dīyittha samaṇabrāhmaṇakapaṇaddhikavanibbakayācakānaṁ.
“Once upon a time, sir, I was a king named Serī, a giver, a donor, who praised giving. I gave gifts at the four gates to ascetics and brahmins, to paupers, vagrants, nomads, and beggars.
Bạch Thế Tôn, khi con đến các cung phi của con, họ thưa với con: “Ðại vương thường hay bố thí, còn chúng con chưa bố thí. Lành thay nếu chúng con được nương tựa Ðại vương để bố thí và làm các công đức.”
Atha kho maṁ, bhante, itthāgāraṁ upasaṅkamitvā etadavoca: ‘devassa kho dānaṁ dīyati; amhākaṁ dānaṁ na dīyati. Sādhu mayampi devaṁ nissāya dānāni dadeyyāma, puññāni kareyyāmā’ti.
Then the ladies of my harem approached me and said, ‘Your Majesty gives gifts, but we don’t. Your Majesty, please support us to give gifts and make merit.’
Bạch Thế Tôn, con suy nghĩ như sau: “Ta là người ưa bố thí, là thí chủ tán thán bố thí. Nay ta phải trả lời như thế nào khi họ đến và thưa: ‘Chúng ta hãy bố thí’?”. Bạch Thế Tôn, con cho các cung phi cửa thành thứ nhất. Ở đây các cung phi được bố thí, và bố thí của con trở lui lại cho con.
Tassa mayhaṁ, bhante, etadahosi: ‘ahaṁ khosmi dāyako dānapati dānassa vaṇṇavādī. Dānaṁ dassāmāti vadante kinti vadeyyan’ti? So khvāhaṁ, bhante, paṭhamaṁ dvāraṁ itthāgārassa adāsiṁ. Tattha itthāgārassa dānaṁ dīyittha; mama dānaṁ paṭikkami.
Then it occurred to me, ‘I’m a giver, a donor, who praises giving. When they say, “We would give gifts”, what am I to say?’ And so I gave the first gate to the ladies of my harem. There they gave gifts, while my own giving dwindled.
Rồi bạch Thế Tôn, các Sát-đế-lỵ (Khattiya) chư hầu của con đến con và thưa: “Ðại vương đã bố thí. Các cung phi đã bố thí. Chúng con chưa bố thí. Lành thay nếu chúng con được nương tựa Ðại vương để bố thí và làm các công đức”.
Atha kho maṁ, bhante, khattiyā anuyantā upasaṅkamitvā etadavocuṁ: ‘devassa kho dānaṁ dīyati; itthāgārassa dānaṁ dīyati; amhākaṁ dānaṁ na dīyati. Sādhu mayampi devaṁ nissāya dānāni dadeyyāma, puññāni kareyyāmā’ti.
Then my aristocrat vassals approached me and said, ‘Your Majesty gives gifts, the ladies of your harem give gifts, but we don’t. Your Majesty, please support us to give gifts and make merit.’
Bạch Thế Tôn, con suy nghĩ như sau: “Ta là người ưa bố thí, là thí chủ tán thán bố thí. Nay ta phải trả lời như thế nào khi họ đến và thưa: “Chúng ta hãy bố thí”?”. Bạch Thế Tôn, con cho các chư hầu Khattiya cửa thành thứ hai. Ở đây các chư hầu Khattiya được bố thí, và bố thí của con được trở lui lại cho con.
Tassa mayhaṁ, bhante, etadahosi: ‘ahaṁ khosmi dāyako dānapati dānassa vaṇṇavādī. Dānaṁ dassāmāti vadante kinti vadeyyan’ti? So khvāhaṁ, bhante, dutiyaṁ dvāraṁ khattiyānaṁ anuyantānaṁ adāsiṁ. Tattha khattiyānaṁ anuyantānaṁ dānaṁ dīyittha, mama dānaṁ paṭikkami.
Then it occurred to me, ‘I’m a giver, a donor, who praises giving. When they say, “We would give gifts”, what am I to say?’ And so I gave the second gate to my aristocrat vassals. There they gave gifts, while my own giving dwindled.
Rồi bạch Thế Tôn, quân đội đến con và thưa: “Ðại vương đã bố thí. Các cung phi đã bố thí. Các chư hầu Khattiya đã bố thí. Chúng con chưa bố thí. Tốt lành thay nếu chúng con được nương tựa Ðại vương để bố thí và làm các công đức”.
Atha kho maṁ, bhante, balakāyo upasaṅkamitvā etadavoca: ‘devassa kho dānaṁ dīyati; itthāgārassa dānaṁ dīyati; khattiyānaṁ anuyantānaṁ dānaṁ dīyati; amhākaṁ dānaṁ na dīyati. Sādhu mayampi devaṁ nissāya dānāni dadeyyāma, puññāni kareyyāmā’ti.
Then my troops approached me and said, ‘Your Majesty gives gifts, the ladies of your harem give gifts, your aristocrat vassals give gifts, but we don’t. Your Majesty, please support us to give gifts and make merit.’
Bạch Thế Tôn, con suy nghĩ như sau: “Ta là người ưa bố thí, là thí chủ tán thán bố thí. Nay ta phải trả lời như thế nào khi họ đến và thưa: “Chúng ta hãy bố thí”?”. Bạch Thế Tôn, con cho quân đội cửa thành thứ ba. Ở đây quân đội được bố thí và bố thí của con được trở lui lại cho con.
Tassa mayhaṁ, bhante, etadahosi: ‘ahaṁ khosmi dāyako dānapati dānassa vaṇṇavādī. Dānaṁ dassāmāti vadante kinti vadeyyan’ti? So khvāhaṁ, bhante, tatiyaṁ dvāraṁ balakāyassa adāsiṁ. Tattha balakāyassa dānaṁ dīyittha, mama dānaṁ paṭikkami.
Then it occurred to me, ‘I’m a giver, a donor, who praises giving. When they say, “We would give gifts”, what am I to say?’ And so I gave the third gate to my troops. There they gave gifts, while my own giving dwindled.
Rồi bạch Thế Tôn, các Bà-la-môn gia chủ đến con và thưa: “Ðại vương đã bố thí. Các cung phi đã bố thí. Các chư hầu Khattiya đã bố thí. Quân đội đã bố thí. Chúng con chưa bố thí. Tốt lành thay nếu chúng con được nương tựa Ðại vương để bố thí và làm các công đức!”.
Atha kho maṁ, bhante, brāhmaṇagahapatikā upasaṅkamitvā etadavocuṁ: ‘devassa kho dānaṁ dīyati; itthāgārassa dānaṁ dīyati; khattiyānaṁ anuyantānaṁ dānaṁ dīyati; balakāyassa dānaṁ dīyati; amhākaṁ dānaṁ na dīyati. Sādhu mayampi devaṁ nissāya dānāni dadeyyāma, puññāni kareyyāmā’ti.
Then my brahmins and householders approached me and said, ‘Your Majesty gives gifts, the ladies of your harem give gifts, your aristocrat vassals give gifts, your troops give gifts, but we don’t. Your Majesty, please support us to give gifts and make merit.’
Bạch Thế Tôn, con suy nghĩ như sau: “Ta là người ưa bố thí, là thí chủ tán thán bố thí. Nay ta phải trả lời như thế nào khi họ đến và thưa: “Chúng ta hãy bố thí”?”. Bạch Thế Tôn, con cho các Bà-la-môn gia chủ cửa thành thứ tư. Ở đây các Bà-la-môn gia chủ được bố thí và bố thí của con được trở lui lại cho con.
Tassa mayhaṁ, bhante, etadahosi: ‘ahaṁ khosmi dāyako dānapati dānassa vaṇṇavādī. Dānaṁ dassāmāti vadante kinti vadeyyan’ti? So khvāhaṁ, bhante, catutthaṁ dvāraṁ brāhmaṇagahapatikānaṁ adāsiṁ. Tattha brāhmaṇagahapatikānaṁ dānaṁ dīyittha, mama dānaṁ paṭikkami.
Then it occurred to me, ‘I’m a giver, a donor, who praises giving. When they say, “We would give gifts”, what am I to say?’ And so I gave the fourth gate to my brahmins and householders. There they gave gifts, while my own giving dwindled.
Rồi bạch Thế Tôn, các người của con đến con và thưa: “Nay Ðại vương không còn bố thí nào để cho nữa”.
Atha kho maṁ, bhante, purisā upasaṅkamitvā etadavocuṁ: ‘na kho dāni devassa koci dānaṁ dīyatī’ti.
Then my men approached me and said, ‘Now Your Majesty is not giving gifts at all!’
Khi được nói vậy, bạch Thế Tôn, con nói với các người ấy như sau: “Này các Ông, các thuế má thâu hoạch được từ các nước ngoài vào, một nửa hãy gửi vào trong nội thành, một nửa ngay tại chỗ ấy đem bố thí cho các vị Sa-môn, Bà-la-môn, các người nghèo và tàn tật, các nhà lữ hành và hành khất”.
Evaṁ vuttāhaṁ, bhante, te purise etadavocaṁ: ‘tena hi, bhaṇe, yo bāhiresu janapadesu āyo sañjāyati tato upaḍḍhaṁ antepure pavesetha, upaḍḍhaṁ tattheva dānaṁ detha samaṇabrāhmaṇakapaṇaddhikavanibbakayācakānan’ti.
When they said this, I said to those men, ‘So then, my men, send half of the revenue from the outer districts to the royal compound. Then give half right there to ascetics and brahmins, to paupers, vagrants, nomads, and beggars.’
Như vậy, bạch Thế Tôn, con không chấm dứt trong một thời gian dài các việc làm công đức, trong một thời gian dài các việc làm thiện, những việc làm được con xem như là công đức, hay như là công đức quả hay như là những điều kiện được sanh thiên giới.
So khvāhaṁ, bhante, evaṁ dīgharattaṁ katānaṁ puññānaṁ evaṁ dīgharattaṁ katānaṁ kusalānaṁ dhammānaṁ pariyantaṁ nādhigacchāmi— ettakaṁ puññanti vā ettako puññavipākoti vā ettakaṁ sagge ṭhātabbanti vāti.
Sir, for a long time I made so much merit and did so many skillful deeds. I never reached any limit so as to say ‘there’s this much merit’ or ‘there’s this much result of merit’ or ‘for so long I’ll remain in heaven’.
Thật là hy hữu, bạch Thế Tôn! Thật là kỳ diệu, bạch Thế Tôn! Thế Tôn đã nói lên điều khéo nói như vầy:
Acchariyaṁ, bhante, abbhutaṁ, bhante. Yāvasubhāsitamidaṁ, bhante, bhagavatā:
It’s incredible, sir, it’s amazing, how well said this was by Master Gotama:
“Ai cho với lòng tin,
Với tâm tư thanh tịnh,
Ðược phần món ăn ấy,
Ðời này và đời sau.
‘Ye naṁ dadanti saddhāya,
vippasannena cetasā;
Tameva annaṁ bhajati,
asmiṁ loke paramhi ca.
‘Those who give with faith
and a clear and confident heart,
partake of food
in this world and the next.
Vậy hãy ngăn xan tham,
Bố thí, nhiếp cấu uế,
Chúng sanh vẫn hưởng thọ,
Công đức trong đời sau.”
Tasmā vineyya maccheraṁ,
dajjā dānaṁ malābhibhū;
Puññāni paralokasmiṁ,
patiṭṭhā honti pāṇinan’”ti.
So you should dispel stinginess,
overcoming that stain, and give a gift.
The good deeds of sentient beings
support them in the next world.’”