Tương Ưng Bộ 3.21
Saṁyutta Nikāya 3.21

3. Phẩm Thứ Ba
3. Tatiyavagga

Người
Puggalasutta

Ở tại Sāvatthi.
Sāvatthinidānaṁ.
At Sāvatthī.

Rồi vua Pasenadi nước Kosala đi đến Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Thế Tôn nói với vua Pasenadi nước Kosala đang ngồi một bên:
Atha kho rājā pasenadi kosalo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṁ abhivādetvā ekamantaṁ nisīdi. Ekamantaṁ nisinnaṁ kho rājānaṁ pasenadiṁ kosalaṁ bhagavā etadavoca:
Then King Pasenadi of Kosala went up to the Buddha, bowed, and sat down to one side. The Buddha said to him:

—Thưa Ðại vương, có bốn loại người này có mặt, hiện diện ở đời. Thế nào là bốn?
“cattārome, mahārāja puggalā santo saṁvijjamānā lokasmiṁ. Katame cattāro?
“Great king, these four people are found in the world. What four?

Sống trong bóng tối và hướng đến bóng tối,
Tamotamaparāyano,
The dark bound for darkness,

sống trong bóng tối hướng đến ánh sáng,
tamojotiparāyano,
the dark bound for light,

sống trong ánh sáng hướng đến bóng tối,
jotitamaparāyano,
the light bound for darkness,

sống trong ánh sáng hướng đến ánh sáng. (Xem A ii, 85; Tăng II 85).
jotijotiparāyano.
and the light bound for light.

Thưa Ðại vương, và thế nào là người sống trong bóng tối hướng đến bóng tối? Ở đây, thưa Ðại vương, có một số người sanh trong gia đình hạ tiện, gia đình kẻ chiên-đà-la hay gia đình người đan rổ, hay gia đình người làm bẫy sập, hay gia đình người làm xe, hay gia đình người đổ rác nghèo đói, ăn uống thiếu thốn, sanh kế khó khăn, khó kiếm đồ ăn mặc, và người ấy xấu xí khó nhìn, còm lưng, nhiều bệnh, mù lòa, quẹo tay, bại chân, hay nửa thân tê liệt. Người ấy không nhận được đồ ăn, đồ uống, vải mặc, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, phấn sáp, không nhận được chỗ nằm, chỗ ở, đèn đuốc. Người ấy thân làm ác, miệng nói ác, ý nghĩ ác. Do thân làm ác, miệng nói ác, ý nghĩ ác, sau khi thân hoại mạng chung, người ấy sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục.
Kathañca, mahārāja puggalo tamotamaparāyano hoti? Idha, mahārāja, ekacco puggalo nīce kule paccājāto hoti, caṇḍālakule vā venakule vā nesādakule vā rathakārakule vā pukkusakule vā dalidde appannapānabhojane kasiravuttike, yattha kasirena ghāsacchādo labbhati. So ca hoti dubbaṇṇo duddasiko okoṭimako bavhābādho kāṇo vā kuṇī vā khañjo vā pakkhahato vā, na lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa. So kāyena duccaritaṁ carati, vācāya duccaritaṁ carati, manasā duccaritaṁ carati. So kāyena duccaritaṁ caritvā vācāya duccaritaṁ caritvā manasā duccaritaṁ caritvā, kāyassa bhedā paraṁ maraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati.
And how is a person dark and bound for darkness? It’s when some person is reborn in a low family—a family of outcastes, bamboo-workers, hunters, chariot-makers, or waste-collectors—poor, with little to eat or drink, where life is tough, and food and shelter are hard to find. And they’re ugly, unsightly, deformed, sickly—one-eyed, crippled, lame, or half-paralyzed. They don’t get to have food, drink, clothes, and vehicles; garlands, perfumes, and makeup; or bed, house, and lighting. And they do bad things by way of body, speech, and mind. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a place of loss, a bad place, the underworld, hell.

Thưa Ðại vương, ví như một người đi từ tối tăm này đến tối tăm khác, hay đi từ hắc ám này đến hắc ám khác, hay từ vết máu đỏ này đến vết máu đỏ khác. Thưa Ðại vương, Ta nói người ấy với ví dụ như vậy. Thưa Ðại vương, như vậy là người sống trong bóng tối, hướng đến bóng tối.
Seyyathāpi, mahārāja, puriso andhakārā vā andhakāraṁ gaccheyya, tamā vā tamaṁ gaccheyya, lohitamalā vā lohitamalaṁ gaccheyya. Tathūpamāhaṁ, mahārāja, imaṁ puggalaṁ vadāmi. Evaṁ kho, mahārāja, puggalo tamotamaparāyano hoti.
This person is like someone who goes from darkness to darkness, from blackness to blackness, from bloodstain to bloodstain. That’s how a person is dark and bound for darkness.

Và thưa Ðại vương, thế nào là người sống trong bóng tối hướng đến ánh sáng? Ở đây, thưa Ðại vương, có một số người sanh trong gia đình hạ tiện, gia đình kẻ chiên-đà-la, hay gia đình người đan rổ, hay gia đình người làm bẫy sập, hay gia đình người làm xe, hay gia đình người đổ rác, nghèo đói, ăn uống thiếu thốn, sanh kế khó khăn, khó kiếm đồ ăn mặc. Và người ấy xấu xí, khó nhìn, còm lưng, nhiều bệnh, mù lòa, quẹo tay, bại chân hay nửa thân tê liệt. Người ấy không nhận được đồ ăn, đồ uống, vải mặc, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, phấn sáp, không nhận được chỗ nằm, chỗ ở, đèn đuốc. Người ấy thân làm thiện, miệng nói thiện, ý nghĩ thiện. Do thân làm thiện, miệng nói thiện, ý nghĩ thiện, sau khi thân hoại mạng chung người ấy được sanh lên thiện thú, Thiên giới, cõi đời này.
Kathañca, mahārāja, puggalo tamojotiparāyano hoti? Idha, mahārāja, ekacco puggalo nīce kule paccājāto hoti, caṇḍālakule vā venakule vā nesādakule vā rathakārakule vā pukkusakule vā dalidde appannapānabhojane kasiravuttike, yattha kasirena ghāsacchādo labbhati. So ca kho hoti dubbaṇṇo duddasiko okoṭimako bavhābādho, kāṇo vā kuṇī vā khañjo vā pakkhahato vā, na lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa. So kāyena sucaritaṁ carati, vācāya sucaritaṁ carati, manasā sucaritaṁ carati. So kāyena sucaritaṁ caritvā vācāya sucaritaṁ caritvā manasā sucaritaṁ caritvā, kāyassa bhedā paraṁ maraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjati.
And how is a person dark and bound for light? It’s when some person is reborn in a low family—a family of outcastes, bamboo-workers, hunters, chariot-makers, or waste-collectors—poor, with little to eat or drink, where life is tough, and food and shelter are hard to find. And they’re ugly, unsightly, deformed, sickly—one-eyed, crippled, lame, or half-paralyzed. They don’t get to have food, drink, clothes, and vehicles; garlands, perfumes, and makeup; or bed, house, and lighting. But they do good things by way of body, speech, and mind. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a good place, a heavenly realm.

Thưa Ðại vương, ví như một người từ đất leo lên kiệu, hay từ kiệu leo lên lưng ngựa, hay từ lưng ngựa leo lên thân voi, hay từ thân voi leo lên lầu. Thưa Ðại vương, Ta nói người ấy với ví dụ như vậy. Thưa Ðại vương, như vậy là người sống trong bóng tối hướng đến ánh sáng.
Seyyathāpi, mahārāja, puriso pathaviyā vā pallaṅkaṁ āroheyya, pallaṅkā vā assapiṭṭhiṁ āroheyya, assapiṭṭhiyā vā hatthikkhandhaṁ āroheyya, hatthikkhandhā vā pāsādaṁ āroheyya. Tathūpamāhaṁ, mahārāja, imaṁ puggalaṁ vadāmi. Evaṁ kho, mahārāja, puggalo tamojotiparāyano hoti.
This person is like someone who ascends from the ground to a couch; from a couch to horseback; from horseback to an elephant; and from an elephant to a stilt longhouse. That’s how a person is dark and bound for light.

Và thưa Ðại vương, thế nào là người sống trong ánh sáng hướng đến bóng tối? Ở đây, thưa Ðại vương, có số người sanh ra trong gia đình cao quý, trong gia đình Sát-đế-lỵ đại phú, hay trong gia đình Bà-la-môn đại phú, hay trong gia đình gia chủ đại phú, phú hào có tiền của lớn, có tài sản lớn, có nhiều vàng và bạc, có nhiều tài sản vật dụng, nhiều tiền của, ngũ cốc. Người ấy đẹp trai, dễ nhìn, dễ thương, với màu da tuyệt đẹp, mỹ miều. Người ấy lại nhận được đồ ăn, đồ uống, áo mặc, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, phấn sáp, chỗ nằm, chỗ trú, đèn đuốc. Người ấy, thân làm ác, miệng nói ác, ý nghĩ ác. Do thân làm ác, miệng nói ác, ý nghĩ ác, sau khi thân hoại mạng chung, người ấy sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục.
Kathañca, mahārāja, puggalo jotitamaparāyano hoti? Idha, mahārāja, ekacco puggalo ucce kule paccājāto hoti, khattiyamahāsālakule vā brāhmaṇamahāsālakule vā gahapatimahāsālakule vā, aḍḍhe mahaddhane mahābhoge pahūtajātarūparajate pahūtavittūpakaraṇe pahūtadhanadhaññe. So ca hoti abhirūpo dassanīyo pāsādiko, paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato, lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa. So kāyena duccaritaṁ carati, vācāya duccaritaṁ carati, manasā duccaritaṁ carati. So kāyena duccaritaṁ caritvā vācāya duccaritaṁ caritvā manasā duccaritaṁ caritvā, kāyassa bhedā paraṁ maraṇā apāyaṁ duggatiṁ vinipātaṁ nirayaṁ upapajjati.
And how is a person light and bound for darkness? It’s when some person is reborn in an eminent family—a well-to-do family of aristocrats, brahmins, or householders—rich, affluent, and wealthy, with lots of gold and silver, lots of property and assets, and lots of money and grain. And they’re attractive, good-looking, lovely, of surpassing beauty. They get to have food, drink, clothes, and vehicles; garlands, perfumes, and makeup; and bed, house, and lighting. But they do bad things by way of body, speech, and mind. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a place of loss, a bad place, the underworld, hell.

Ví như, thưa Ðại vương, một người từ lầu leo xuống thân voi, hay từ thân voi leo xuống lưng ngựa, hay từ lưng ngựa leo xuống chiếc kiệu, hay từ chiếc kiệu leo xuống đất, hay từ đất leo xuống lòng đất tối tăm. Thưa Ðại vương, Ta nói người ấy với ví dụ như vậy. Thưa Ðại vương, như vậy là người sống trong ánh sáng hướng đến bóng tối.
Seyyathāpi, mahārāja, puriso pāsādā vā hatthikkhandhaṁ oroheyya, hatthikkhandhā vā assapiṭṭhiṁ oroheyya, assapiṭṭhiyā vā pallaṅkaṁ oroheyya, pallaṅkā vā pathaviṁ oroheyya, pathaviyā vā andhakāraṁ paviseyya. Tathūpamāhaṁ, mahārāja, imaṁ puggalaṁ vadāmi. Evaṁ kho, mahārāja, puggalo jotitamaparāyano hoti.
This person is like someone who descends from a stilt longhouse to an elephant; from an elephant to horseback; from horseback to a couch; and from a couch to the ground; and from the ground they enter darkness. That’s how a person is light and bound for darkness.

Và thưa Ðại vương, thế nào là người sống trong ánh sáng hướng đến ánh sáng? Ở đây, thưa Ðại vương, có người sanh ra trong gia đình cao quý, trong gia đình Sát-đế-lỵ đại phú, hay trong gia đình Bà-la-môn đại phú, hay trong gia đình gia chủ đại phú, phú hào, có tiền của lớn, có tài sản lớn, có nhiều vàng và bạc, có nhiều tài sản vật dụng, có nhiều tiền của, ngũ cốc. Và người ấy đẹp trai, dễ nhìn, dễ thương, với màu da tuyệt đẹp, mỹ miều. Người ấy lại nhận được đồ ăn, đồ uống, vải mặc, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, phấn sáp, chỗ nằm, chỗ trú, đèn đuốc. Người ấy thân làm thiện, miệng nói thiện, ý nghĩ thiện. Do thân làm thiện, miệng nói thiện, ý nghĩ thiện, người ấy khi thân hoại mạng chung được sanh lên thiện thú, Thiên giới, cõi đời này.
Kathañca, mahārāja, puggalo jotijotiparāyano hoti? Idha, mahārāja, ekacco puggalo ucce kule paccājāto hoti, khattiyamahāsālakule vā brāhmaṇamahāsālakule vā gahapatimahāsālakule vā, aḍḍhe mahaddhane mahābhoge pahūtajātarūparajate pahūtavittūpakaraṇe pahūtadhanadhaññe. So ca hoti abhirūpo dassanīyo pāsādiko, paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato, lābhī annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasathapadīpeyyassa. So kāyena sucaritaṁ carati, vācāya sucaritaṁ carati, manasā sucaritaṁ carati. So kāyena sucaritaṁ caritvā vācāya sucaritaṁ caritvā manasā sucaritaṁ caritvā, kāyassa bhedā paraṁ maraṇā sugatiṁ saggaṁ lokaṁ upapajjati.
And how is a person light and bound for light? It’s when some person is reborn in an eminent family—a well-to-do family of aristocrats, brahmins, or householders—rich, affluent, and wealthy, with lots of gold and silver, lots of property and assets, and lots of money and grain. And they’re attractive, good-looking, lovely, of surpassing beauty. They get to have food, drink, clothes, and vehicles; garlands, perfumes, and makeup; and bed, house, and lighting. And they do good things by way of body, speech, and mind. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a good place, a heavenly realm.

Ví như, thưa Ðại vương, một người từ chiếc kiệu này bước qua chiếc kiệu khác, hay từ lưng ngựa này bước qua lưng ngựa khác, hay từ thân voi này bước qua thân voi khác, hay từ lầu này bước qua lầu khác. Thưa Ðại vương, Ta nói người ấy với ví dụ như vậy. Thưa Ðại vương, như vậy là người sống trong ánh sáng, hướng đến ánh sáng.
Seyyathāpi, mahārāja, puriso pallaṅkā vā pallaṅkaṁ saṅkameyya, assapiṭṭhiyā vā assapiṭṭhiṁ saṅkameyya, hatthikkhandhā vā hatthikkhandhaṁ saṅkameyya, pāsādā vā pāsādaṁ saṅkameyya. Tathūpamāhaṁ, mahārāja, imaṁ puggalaṁ vadāmi. Evaṁ kho, mahārāja, puggalo jotijotiparāyano hoti. 
This person is like someone who shifts from one couch to another; from the back of one horse to another; from one elephant to another; or from one stilt longhouse to another. That’s how a person is light and bound for light. 

Thưa Ðại vương, những người như vậy có mặt, hiện diện trong đời.
Ime kho, mahārāja, cattāro puggalā santo saṁvijjamānā lokasmin”ti.
These are the four people found in the world.”

Thế Tôn đã nói như trên.
Idamavoca …pe…
That is what the Buddha said. …

“Ðại vương, người nghèo đói
bất tín và xan tham:
Keo kiết, ác tư duy,
Tà kiến, thiếu lễ nghĩa,
“Daliddo puriso rāja,
assaddho hoti maccharī;
Kadariyo pāpasaṅkappo,
micchādiṭṭhi anādaro.
“O king, some people are poor,
faithless and stingy.
Miserly, with bad intentions,
they lack regard, they have wrong view.

Nhiếc mắng và mạ lỵ
Sa-môn, Bà-la-môn,
Cùng các khất sĩ khác;
Không cho, làm phiền nhiễu,
Samaṇe brāhmaṇe vāpi,
aññe vāpi vanibbake;
Akkosati paribhāsati,
natthiko hoti rosako.
They abuse and insult
ascetics and brahmins
and other renunciates.
They’re nihilists and bullies,

Ngăn chận sự bố thí,
Cơm nước cho người xin;
Ðại vương, người như vậy,
Khi thân hoại mạng chung,
Sanh địa ngục hãi hùng.
Ôi Nhân chủ, người vậy,
Ðược gọi sanh bóng tối,
Và hướng đến bóng tối.
Dadamānaṁ nivāreti,
yācamānāna bhojanaṁ;
Tādiso puriso rāja,
mīyamāno janādhipa;
Upeti nirayaṁ ghoraṁ,
tamotamaparāyano.
who prevent others from giving
food to beggars.
O king, ruler of the people:
when such people die
they fall into the terrible hell—
from darkness they’re bound for darkness.

Ðại vương, người nghèo đói
Có tín, không xan tham,
Bố thí, thiện tư duy,
Có chí, tâm không loạn,
Daliddo puriso rāja,
saddho hoti amaccharī;
Dadāti seṭṭhasaṅkappo,
abyaggamanaso naro.
O king, some people are poor,
but faithful and not stingy.
They give with best of intentions,
that peaceful-hearted person.

Ðứng dậy và chào đón
Sa-môn, Bà-la-môn,
Cùng các khất sĩ khác,
Tu học hạnh thăng bằng;
Samaṇe brāhmaṇe vāpi,
aññe vāpi vanibbake;
Uṭṭhāya abhivādeti,
samacariyāya sikkhati.
They rise for and bow to
ascetics and brahmins
and other nomads.
Training in moral conduct,

Không ngăn sự bố thí,
Cơm nước cho người xin;
Ðại vương, người như vậy,
Khi thân hoại mạng chung,
Ðược sanh lên Thiên giới,
Ôi Nhân chủ, người vậy,
Ðược gọi sanh bóng tối,
Nhưng hướng đến ánh sáng.
Dadamānaṁ na vāreti, 
yācamānāna bhojanaṁ;
Tādiso puriso rāja,
mīyamāno janādhipa;
Upeti tidivaṁ ṭhānaṁ,
tamojotiparāyano.
they don’t prevent others from giving
food to beggars.
O king, ruler of the people:
when such people die
they go to the heaven of the Three and Thirty—
from darkness they’re bound for light.

Ðại vương, người hào phú,
Bất tín và xan tham,
Keo kiết, ác tư duy,
Tà kiến, không lễ nghĩa,
Aḍḍho ce puriso rāja, 
assaddho hoti maccharī;
Kadariyo pāpasaṅkappo,
micchādiṭṭhi anādaro.
O king, some people are rich,
but faithless and stingy.
Miserly, with bad intentions,
they lack regard, they have wrong view.

Nhiếc mắng và mạ lỵ.
Sa-môn, Bà-la-môn,
Cùng các khất sĩ khác,
Không cho, làm phiền nhiễu,
Samaṇe brāhmaṇe vāpi,
aññe vāpi vanibbake;
Akkosati paribhāsati,
natthiko hoti rosako.
They abuse and insult
ascetics and brahmins
and other nomads
They’re nihilists and bullies,

Ngăn chận sự bố thí,
Cơm nước cho người xin.
Ðại vương, người như vậy,
Khi thân hoại mạng chung,
Phải sanh vào địa ngục.
Ôi Nhân chủ, người vậy,
Ðược gọi sanh ánh sáng,
Và hướng đến bóng tối.
Dadamānaṁ nivāreti,
yācamānāna bhojanaṁ;
Tādiso puriso rāja,
mīyamāno janādhipa;
Upeti nirayaṁ ghoraṁ,
jotitamaparāyano.
who prevent others from giving
food to beggars.
O king, ruler of the people:
when such people die
they fall into the terrible hell—
from light they’re bound for darkness.

Ðại vương, người hào phú,
Có tín, không xan tham,
Bố thí, thiện tư duy,
Có chí, tâm không loạn.
Aḍḍho ce puriso rāja,
saddho hoti amaccharī;
Dadāti seṭṭhasaṅkappo,
abyaggamanaso naro.
O king, some people are rich,
faithful and not stingy.
They give with best of intentions,
that peaceful-hearted person.

Ðứng dậy và chào đón,
Sa-môn, Bà-la-môn,
Cùng các khất sĩ khác,
Tu học hạnh hòa bình,
Samaṇe brāhmaṇe vāpi,
aññe vāpi vanibbake;
Uṭṭhāya abhivādeti,
samacariyāya sikkhati.
They rise for and bow to
ascetics and brahmins
and other renunciates.
Training in moral conduct,

Không ngăn sự bố thí,
Cơm nước cho người xin.
Ðại vương, người như vậy,
Khi thân hoại mạng chung,
Ðược sanh lên Thiên giới,
Ôi Nhân chủ, người vậy,
Ðược gọi sanh ánh sáng,
Và hướng đến ánh sáng.”
Dadamānaṁ na vāreti,
yācamānāna bhojanaṁ;
Tādiso puriso rāja,
mīyamāno janādhipa;
Upeti tidivaṁ ṭhānaṁ,
jotijotiparāyano”ti.
they don’t prevent others from giving
food to beggars.
O king, ruler of the people:
when such people die
they go to the heaven of the Three and Thirty—
from light they’re bound for light.”