Tương Ưng Bộ 4.25
Saṁyutta Nikāya 4.25
3. Phẩm Thứ Ba
3. Tatiyavagga
Con Gái Của Ác-Ma
Māradhītusutta
Rồi Ác ma, sau khi nói lên những bài kệ ấy trước mặt Thế Tôn, từ chỗ ấy bỏ đi, rồi ngồi kiết-già trên đất, không xa Thế Tôn, im lặng, hổ ngươi, thụt vai, cúi đầu, sững sờ, câm miệng, lấy chiếc gậy cào trên đất.
Atha kho māro pāpimā bhagavato santike imā nibbejanīyā gāthāyo abhāsitvā tamhā ṭhānā apakkamma bhagavato avidūre pathaviyaṁ pallaṅkena nisīdi tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno kaṭṭhena bhūmiṁ vilikhanto.
And then Māra the Wicked, after reciting these verses of disillusionment in the Buddha’s presence, left that place. He sat cross-legged on the ground not far from the Buddha, silent, dismayed, shoulders drooping, downcast, depressed, with nothing to say, scratching the ground with a stick.
Rồi các nữ ma Khát ái, Bất lạc và Tham dục, đi đến Ác ma, sau khi đến, nói lên bài kệ này với Ác ma:
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro yena māro pāpimā tenupasaṅkamiṁsu; upasaṅkamitvā māraṁ pāpimantaṁ gāthāya ajjhabhāsiṁsu:
Then Māra’s daughters Craving, Delight, and Lust went up to Māra the Wicked, and addressed him in verse:
“Cha thân yêu, sao cha
Lại thất vọng như vậy?
Vì ai, vì người nào,
Khiến cha phải sầu muộn?
Chúng con với ái dục,
Sử dụng như bẫy mồi,
Sẽ buộc chặt họ lại,
Như buộc chặt voi rừng,
Và dẫn họ đến cha,
Khiến họ quy phục cha.”
“Kenāsi dummano tāta,
purisaṁ kaṁ nu socasi;
Mayaṁ taṁ rāgapāsena,
āraññamiva kuñjaraṁ;
Bandhitvā ānayissāma,
vasago te bhavissatī”ti.
“Why so downhearted, dad?
What man are you upset about?
We’ll catch him with the snare of lust,
like an elephant in the wild.
We’ll tie him up and bring him back—
he’ll fall under your sway!”
(Ác ma):
“Bậc La-hán, Thiện Thệ,
Bậc Chánh Giác ở đời,
Không dễ dùng ái dục,
Khéo nhiếp phục vị ấy.
Vị ấy đã vượt qua,
Lãnh vực của Ác ma,
Do vậy, ta sầu não,
Buồn phiền đến cực độ.”
“Arahaṁ sugato loke,
na rāgena suvānayo;
Māradheyyaṁ atikkanto,
tasmā socāmahaṁ bhusan”ti.
“In this world he is the perfected one, the Holy One.
He’s not easily seduced by lust.
He has slipped free of Māra’s sway;
that’s why I’m so upset.”
Rồi các nữ ma Khát ái, Bất lạc, và Tham dục đi đến Thế Tôn; sau khi đến, nói với Thế Tôn:
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro yena bhagavā tenupasaṅkamiṁsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṁ etadavocuṁ:
Then Māra’s daughters Craving, Delight, and Lust went up to the Buddha, and said to him,
—Thưa Sa-môn, chúng con xin hầu hạ dưới chân Ngài.
“pāde te, samaṇa, paricāremā”ti.
“We serve at your feet, ascetic.”
Nhưng Thế Tôn không chú ý đến, vì Ngài đã giải thoát vô thượng, đoạn tận mọi sanh y.
Atha kho bhagavā na manasākāsi, yathā taṁ anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
But the Buddha ignored them, since he was freed with the supreme ending of attachments.
Rồi các nữ ma Khát ái, Bất lạc và Tham dục đi qua phía một bên và suy nghĩ như sau: “Sở thích của con người cao thấp khác nhau. Vậy chúng ta biến hình thành một trăm thiếu nữ”.
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro ekamantaṁ apakkamma evaṁ samacintesuṁ: “uccāvacā kho purisānaṁ adhippāyā. Yannūna mayaṁ ekasataṁ ekasataṁ kumārivaṇṇasataṁ abhinimmineyyāmā”ti.
Then Craving, Delight, and Lust withdrew to one side to think up a plan. “Men have a diverse spectrum of tastes. Why don’t we each manifest in the form of a hundred young maidens?”
Rồi các nữ ma Khát ái, Bất lạc và Tham dục, sau khi biến hình thành một trăm thiếu nữ, liền đi đến Thế Tôn; sau khi đến, nói với Thế Tôn:
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro ekasataṁ ekasataṁ kumārivaṇṇasataṁ abhinimminitvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṁsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṁ etadavocuṁ:
So that’s what they did. Then they went up to the Buddha and said to him,
—Thưa Sa-môn, chúng con xin hầu hạ dưới chân Ngài.
“pāde te, samaṇa, paricāremā”ti.
“We serve at your feet, ascetic.”
Nhưng Thế Tôn không chú ý đến, vì Ngài đã giải thoát vô thượng, đoạn tận mọi sanh y.
Tampi bhagavā na manasākāsi, yathā taṁ anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
But the Buddha still ignored them, since he was freed with the supreme ending of attachments.
Rồi các nữ ma Khát ái, Bất lạc và Tham dục đi qua phía một bên và suy nghĩ như sau: “Sở thích của con người cao thấp khác nhau. Vậy chúng ta hãy biến hình thành một trăm thiếu phụ chưa sanh con”.
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro ekamantaṁ apakkamma evaṁ samacintesuṁ: “uccāvacā kho purisānaṁ adhippāyā. Yannūna mayaṁ ekasataṁ ekasataṁ avijātavaṇṇasataṁ abhinimmineyyāmā”ti.
Then Craving, Delight, and Lust withdrew to one side to think up a plan. “Men have a diverse spectrum of tastes. Why don’t we each manifest in the form of a hundred women who have never given birth?”
Rồi các nữ ma Khát ái, Bất lạc và Tham dục sau khi biến thành một trăm thiếu phụ chưa sanh con, liền đi đến Thế Tôn; sau khi đến, nói với Thế Tôn:
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro ekasataṁ ekasataṁ avijātavaṇṇasataṁ abhinimminitvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṁsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṁ etadavocuṁ:
So that’s what they did. Then they went up to the Buddha and said to him,
—Thưa Sa-môn, chúng con xin hầu hạ dưới chân Ngài.
“pāde te, samaṇa, paricāremā”ti.
“We serve at your feet, ascetic.”
Nhưng Thế Tôn không chú ý đến, vì Ngài đã giải thoát vô thượng, đoạn tận mọi sanh y.
Tampi bhagavā na manasākāsi, yathā taṁ anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
But the Buddha still ignored them, since he was freed with the supreme ending of attachments.
Rồi các nữ ma Khát ái…, … sau khi biến hình thành một thiếu phụ đã sanh một con, đi đến Thế Tôn…, … vì Ngài đã giải thoát vô thượng, đoạn tận mọi sanh y.
Atha kho taṇhā ca …pe… yannūna mayaṁ ekasataṁ ekasataṁ sakiṁ vijātavaṇṇasataṁ abhinimmineyyāmāti. Atha kho taṇhā ca …pe… sakiṁ vijātavaṇṇasataṁ abhinimminitvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṁsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṁ etadavocuṁ: “pāde te, samaṇa, paricāremā”ti. Tampi bhagavā na manasākāsi, yathā taṁ anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
Then Craving, Delight, and Lust … each manifested in the form of a hundred women who have given birth once… But the Buddha still ignored them, since he was freed with the supreme ending of attachments.
Rồi các nữ ma Khát ái…, … sau khi biến hình thành một thiếu phụ đã sanh hai con, đi đến Thế Tôn…, … vì Ngài đã giải thoát vô thượng, đoạn tận mọi sanh y.
Atha kho taṇhā ca …pe… yannūna mayaṁ ekasataṁ ekasataṁ duvijātavaṇṇasataṁ abhinimmineyyāmāti. Atha kho taṇhā ca …pe… duvijātavaṇṇasataṁ abhinimminitvā yena bhagavā …pe… yathā taṁ anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
Then Craving, Delight, and Lust … each manifested in the form of a hundred women who have given birth twice … But the Buddha still ignored them, since he was freed with the supreme ending of attachments.
Rồi các nữ ma Khát ái…, … sau khi biến hình thành một thiếu phụ trung niên, đi đến Thế Tôn…, … vì Ngài đã giải thoát vô thượng, đoạn tận mọi sanh y.
Atha kho taṇhā ca …pe… majjhimitthivaṇṇasataṁ abhinimmineyyāmā”ti. Atha kho taṇhā ca …pe… majjhimitthivaṇṇasataṁ abhinimminitvā …pe… anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
Then Craving, Delight, and Lust … each manifested in the form of a hundred middle-aged women … But the Buddha still ignored them, since he was freed with the supreme ending of attachments.
Rồi các nữ ma Khát ái…, … sau khi biến hình thành một phụ nữ lớn tuổi, đi đến Thế Tôn…, … Vì Ngài đã giải thoát vô thượng, đoạn tận mọi sanh y.
Atha kho taṇhā ca …pe… mahitthivaṇṇasataṁ abhinimmineyyāmāti. Atha kho taṇhā ca …pe… mahitthivaṇṇasataṁ abhinimminitvā yena bhagavā …pe… anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
Then Craving, Delight, and Lust … each manifested in the form of a hundred old women … But the Buddha still ignored them, since he was freed with the supreme ending of attachments.
Rồi các nữ ma Khát ái, Bất lạc và Tham dục đi qua một bên và nói như sau:
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro ekamantaṁ apakkamma etadavocuṁ:
Then Craving, Delight, and Lust withdrew to one side and said,
—Cha chúng ta nói thật đúng sự thật:
“saccaṁ kira no pitā avoca:
“What our father said is true:
‘Bậc La-hán, Thiện Thệ,
Bậc Chánh Giác ở đời,
Không dễ dùng ái dục,
Khéo nhiếp phục vị ấy.
Vị ấy đã vượt qua,
Quyền lực của Ác ma,
Do vậy ta sầu não,
Buồn phiền đến cực độ.’
‘Arahaṁ sugato loke,
na rāgena suvānayo;
Māradheyyaṁ atikkanto,
tasmā socāmahaṁ bhusan’ti.
‘In this world he is the perfected one, the Holy One.
He’s not easily seduced by lust.
He has slipped free of Māra’s sway;
that’s why I’m so upset.’
Nếu chúng ta tấn công với phương tiện này, một Sa-môn hay Bà-la-môn nào chưa ly ái dục, người ấy sẽ bể tim, hay miệng hộc máu nóng, hay bị loạn tâm, hay bị cuồng ý. Ví như một cây lau xanh bị gặt hái sẽ héo hắt, khô cằn, tiều tụy. Cũng vậy, người ấy sẽ héo hắt, khô cằn, tiều tụy.
Yañhi mayaṁ samaṇaṁ vā brāhmaṇaṁ vā avītarāgaṁ iminā upakkamena upakkameyyāma hadayaṁ vāssa phaleyya, uṇhaṁ lohitaṁ vā mukhato uggaccheyya, ummādaṁ vā pāpuṇeyya cittakkhepaṁ vā. Seyyathā vā pana naḷo harito luto ussussati visussati milāyati; evameva ussusseyya visusseyya milāyeyyā”ti.
For if we had come on to any ascetic or brahmin like this who was not free of lust, his heart would explode, or he’d spew hot blood from his mouth, or he’d go mad and lose his mind. He’d dry up, wither away, and shrivel up like a green reed that was mowed down.”
Rồi các nữ ma Khát ái, Bất lạc và Tham dục đi đến Thế Tôn; sau khi đi đến, liền đứng một bên.
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro yena bhagavā tenupasaṅkamiṁsu; upasaṅkamitvā ekamantaṁ aṭṭhaṁsu.
Then Māra’s daughters Craving, Delight, and Lust went up to the Buddha, and stood to one side.
Ðứng một bên, nữ ma Khát ái nói lên bài kệ với Thế Tôn:
Ekamantaṁ ṭhitā kho taṇhā māradhītā bhagavantaṁ gāthāya ajjhabhāsi:
Māra’s daughter Craving addressed the Buddha in verse:
“Với tâm tư sầu muộn,
Ngài Thiền tư trong rừng,
Vì tài sản hao mòn,
Hay vì thèm tài sản?
Có thể tại xóm làng,
Ngài đã gây tội phạm,
Sao Ngài không làm thân
Với bà con xóm giềng?
Sao Ngài không có thể
Làm bạn với một ai?”
“Sokāvatiṇṇo nu vanamhi jhāyasi,
Vittaṁ nu jīno uda patthayāno;
Āguṁ nu gāmasmimakāsi kiñci,
Kasmā janena na karosi sakkhiṁ;
Sakkhī na sampajjati kenaci te”ti.
“Are you swamped by sorrow
that you meditate in the forest?
Have you lost a fortune, or do you long for one?
Or perhaps you’ve committed
some crime in the village?
Why don’t you get too close to people?
And why does no-one get close to you?”
(Thế Tôn):
“Với mục đích đạt thành,
Với thân tâm an tịnh,
Ta chiến thắng quân binh.
Hình sắc lạc, khả ái.
Ta độc tọa Thiền tư,
Chứng ngộ chơn an lạc,
Do vậy, giữa chúng sanh,
Ta không bạn một ai.
Làm bạn với một ai,
Ðối với Ta không cần.”
“Atthassa pattiṁ hadayassa santiṁ,
Jetvāna senaṁ piyasātarūpaṁ;
Ekohaṁ jhāyaṁ sukhamanubodhiṁ,
Tasmā janena na karomi sakkhiṁ;
Sakkhī na sampajjati kenaci me”ti.
“I’ve reached the goal, peace of heart.
Having conquered the army
of the likable and pleasant,
alone, practicing absorption, I awakened to bliss.
That’s why I don’t get too close to people,
and no-one gets too close to me.”
Rồi nữ ma Bất lạc nói lên bài kệ với Thế Tôn:
Atha kho arati māradhītā bhagavantaṁ gāthāya ajjhabhāsi:
Then Māra’s daughter Delight addressed the Buddha in verse:
“Làm sao vị Tỷ-kheo,
Sống giữa nhiều chướng ngại,
Ðã vượt năm bộc lưu,
Lại gắng vượt thứ sáu?
Làm sao Thiền tư được,
Giữa rất nhiều dục tưởng,
Ðược giữ ngoài vị ấy,
Không bắt vị ấy được?”
“Kathaṁvihārībahulodha bhikkhu,
Pañcoghatiṇṇo atarīdha chaṭṭhaṁ;
Kathaṁ jhāyiṁ bahulaṁ kāmasaññā,
Paribāhirā honti aladdha yo tan”ti.
“How does a mendicant who has crossed five floods
usually meditate here while crossing the sixth?
How do they usually practice absorption
so that sensual perceptions
are kept out and don’t get hold of them?”
(Thế Tôn):
“Với thân được khinh an,
Với tâm khéo giải thoát,
Không còn các sở hành,
Chánh niệm, không tham trước,
Biết rõ được Chánh pháp,
Không tầm, tu Thiền định.
Không phẫn nộ, vọng niệm,
Không thụy miên, giải đãi.
“Passaddhakāyo suvimuttacitto,
Asaṅkharāno satimā anoko;
Aññāya dhammaṁ avitakkajhāyī,
Na kuppati na sarati na thino.
“With tranquil body and mind well freed,
without making plans, mindful, homeless;
understanding the teaching,
they practice absorption without placing the mind;
they’re not shaking or drifting or rigid.
Như vậy vị Tỷ-kheo,
Sống giữa nhiều chướng ngại,
Ðã vượt năm bộc lưu,
Lại gắng vượt thứ sáu,
Như vậy tu Thiền tư,
Giữa rất nhiều dục tưởng,
Ðược giữ ngoài vị ấy,
Không bắt vị ấy được.”
Evaṁvihārībahulodha bhikkhu,
Pañcoghatiṇṇo atarīdha chaṭṭhaṁ;
Evaṁ jhāyiṁ bahulaṁ kāmasaññā,
Paribāhirā honti aladdha yo tan”ti.
That’s how a mendicant who has crossed five floods
usually meditates here while crossing the sixth.
That’s how they usually practice absorption
so that sensual perceptions
are kept out and don’t get hold of them.”
Rồi nữ ma Tham dục, nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:
Atha kho ragā māradhītā bhagavato santike gāthāya ajjhabhāsi:
Then Māra’s daughter Lust addressed the Buddha in verse:
“Ðoạn tận được khát ái,
Sống giữa các chúng đoàn,
Phần lớn các chúng sanh,
Chắc chắn sẽ sống vậy.
Vị không tham trước này,
Sống từ bỏ đám đông,
Ðoạn tận dẫn quần sanh,
Thoát khỏi Ma vương quốc.”
“Acchejja taṇhaṁ gaṇasaṅghacārī,
Addhā carissanti bahū ca saddhā;
Bahuṁ vatāyaṁ janataṁ anoko,
Acchejja nessati maccurājassa pāran”ti.
“He lives with his community after cutting off craving,
and many of the faithful will cross over for sure.
Alas, this homeless one will snatch many men away,
and lead them past the King of Death!”
(Thế Tôn):
“Thật vậy, chư Ðại Hùng,
Thật vậy, chư Như Lai,
Với chơn vi diệu pháp,
Hướng dẫn mọi quần sanh,
Ðược Chánh pháp hướng dẫn,
Dầu có ganh tức gì,
Không thể không biết vậy.”
“Nayanti ve mahāvīrā,
saddhammena tathāgatā;
Dhammena nayamānānaṁ,
kā usūyā vijānatan”ti.
“The great heroes they lead
by means of the true teaching.
When the Realized Ones are leading by the teaching,
how could anyone who knows be jealous?”
Rồi các nữ ma Khát ái, Bất lạc và Tham dục đi đến Ác ma.
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro yena māro pāpimā tenupasaṅkamiṁsu.
Then Māra’s daughters Craving, Delight, and Lust went up to Māra the Wicked.
Và Ác ma thấy các nữ ma Khát ái, Bất lạc và Tham dục từ xa đi lại. Thấy vậy, Ác ma liền nói lên bài kệ:
Addasā kho māro pāpimā taṇhañca aratiñca ragañca māradhītaro dūratova āgacchantiyo. Disvāna gāthāhi ajjhabhāsi:
Wicked saw them coming off in the distance, and addressed them in verse:
“Các Ngươi thật kẻ ngu,
Lấy cành sen phá đá,
Lấy móng tay đào núi,
Lấy răng nhai sắt thép.
“Bālā kumudanāḷehi,
pabbataṁ abhimatthatha;
Giriṁ nakhena khanatha,
ayo dantehi khādatha.
“Fools! You drill into a mountain
with lotus stalks!
You dig up a hill with your nails!
You chew iron with your teeth!
Các Ngươi thật giống người,
Lấy đầu húc đá tảng,
Cố gắng tìm chân đứng,
Trong vực thẳm thâm sâu.
Các Ngươi thật giống người,
Lấy ngực đâm lao nhọn.
Trong thất vọng, các Ngươi1Người soạn thay đổi so với bản dịch của Ngài Minh Châu, dựa trên bản tiếng Pāli.
Giã từ Gotama.”
Selaṁva sirasūhacca,
pātāle gādhamesatha;
Khāṇuṁva urasāsajja,
nibbijjāpetha gotamā”ti.
You seek a footing in the deeps, as it were,
while lifting a rock with your head!
After attacking a stump with your breast, as it were,
you leave Gotama disappointed.”
“Trong áo xiêm lòe loẹt,
Con gái ma, chúng đến,
Khát ái và Bất lạc,
Cùng với nàng Tham dục.
Bậc Ðạo Sư quét sạch,
Các con gái Ác ma,
Như Thần gió quét sạch,
Các cây lá rơi rụng.”
“Daddallamānā āgañchuṁ,
taṇhā ca aratī ragā;
Tā tattha panudī satthā,
tūlaṁ bhaṭṭhaṁva māluto”ti.
“They came in their splendor—
Craving, Delight, and Lust.
But the Teacher brushed them off right there,
like the breeze, a fallen tuft.”
DỨT PHẨM BA.
TATIYO VAGGO.
Tassuddānaṁ
Sambahulā samiddhi ca,
Godhikaṁ sattavassāni;
Dhītaraṁ desitaṁ buddha,
Seṭṭhena imaṁ mārapañcakanti.
DỨT TƯƠNG ƯNG ÁC-MA.
MĀRASAṀYUTTAṀ SAMATTAṀ.
Ghi chú:
- 1Người soạn thay đổi so với bản dịch của Ngài Minh Châu, dựa trên bản tiếng Pāli.